Osoby

(ur. 15 grudnia 1963, Ostrowiec Świętokrzyski)

Aktor teatralny i filmowy. Po maturze w II Liceum Ogólnokształcącym w jego rodzinnym mieście (1982) przez pięć lat próbował różnych szkół i zatrudnień (w tym ratownika w Pogotowiu Ratunkowym), zanim dostał się – za drugim razem – do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie (filia we Wrocławiu), gdzie uzyskał dyplom aktora lalkowego. Jego debiutem/dyplomem była realizacja Balu w operze Juliana Tuwima (1987). Wcześniej jednak rozpoczęła się imponująca przygoda Baki z kinem. Jeszcze przed legendarną rolą zabójcy taksówkarza Jacka Łazara w Krótkim filmie o zabijaniu Krzysztofa Kieślowskiego (1987), zadebiutował w Dalekim dystansie również debiutanta, Mirosława Borka (1985) oraz zagrał tytułową rolę w serialu telewizyjnym Ballada o Januszku (1987). Tylko przez jeden sezon, 1987/1988, był aktorem Teatru im. Cypriana Kamila Norwida w Jeleniej Górze. W roku 1987 poślubił aktorkę, Joannę Kreft, z którą rok później przeniósł się na stałe do Teatru Wybrzeże w Gdańsku.

Na trzech scenach Teatru Wybrzeże (w Gdańsku i Sopocie) Baka zagrał mnóstwo świetnych, nierzadko głównych ról. Zaczynał od Barabasza w Wolności dla Barabasza Krzysztofa Wójcickiego (1988, reż. Andrzej Markowicz). U dyrektora Krzysztofa Nazara zagrał zarówno tytułowego Hamleta (1996, w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka), zbudowanego na dychotomii „łotra mordercy i szlachetnego mściciela” (Jerzy Limon), jak i kontrowersyjnego Ryszarda III (2000); za tego „ciemnego” Hamleta (przeciwko któremu protestował bodaj tylko Andrzej Żurowski) otrzymał zresztą Baka nagrodę wojewody. W repertuarze szekspirowskim wystąpił później jeszcze w tytułowej roli w Tytusie Andronikusie (2006, reż. Monika Pęcikiewicz). Na scenie Teatru Wybrzeże stworzył wybitne kreacje m.in. w przedstawieniach Krzysztofa Babickiego (Godzina kota, 1993), Izabelli Cywińskiej (Hanemann według Stefana Chwina, 2002), Grażyny Kani (Beczka prochu, 2002), Grzegorza Wiśniewskiego (Mewa, 2002; Kto się boi Virginii Wolff?, 2015) czy Adama Nalepy (Maria Stuart Schillera, 2014).

Aktor „surowy”, o ogromnej skali głosu, prawdziwy aż do bólu, zapisywał się w pamięci widzów kolejnymi, znakomitymi rolami w filmach: Andrzeja Wajdy (Pierścionek z orłem w koronie, 1992; Wyrok na Franciszka Kłosa, 2000, Wałęsa. Człowieku z nadziei – świetna rola dyrektora Stoczni Gdańskiej, Klemensa Gniecha, 2013), Władysława Pasikowskiego (Demony wojny, 1998; Reich, 2001; Jack Strong, 2014), Roberta Glińskiego (Wróżby kumaka według Güntera Grassa, 2005), Waldemara Krzystka (80 milionów, 2011). W sumie, będący wciąż przecież w pełni sił, Mirosław Baka zagrał w teatrze blisko 50 ról, a w filmie ponad 70.

Bace nie jest obca zarówno materia Teatru Telewizji (przynajmniej 20 spektakli, w tym Ksiądz Marek Słowackiego w reżyserii Nazara, 1999), jak i piosenki aktorskiej (w repertuarze m. in.: Władimir Wysocki, Edward Stachura, Jacek Kaczmarski, Jan Wołek).

Za swoją działalność aktorską, na wszystkich możliwych polach, Mirosław Baka otrzymał przynajmniej 15 nagród, w tym Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, Pegaza, na Festiwalu Szekspirowskim (za Hamleta, 1997), Nagrodę im. Leona Schillera, Pomorską Nagrodę Arystyczną – Gryfa Pomorskiego, 2003, oraz nagrody na festiwalach teatralnych i filmowych (w Szczecinie, Zabrzu, Rzeszowie i Tarnobrzegu). Ostatnio (2015) za rolę George’a w przedstawieniu Kto się boi Virginii Woolf? wyróżniony został Nagrodą im. Aleksandra Zelwerowicza przyznawaną przez miesięcznik „Teatr”.

Bibliografia

• Jerzy Limon, Teksty „Hamletów”, w: Pół wieku Teatru Wybrzeże. Przedstawienia (1946-1996), red. J. Ciechowicz, Gdańsk 1998
• Witold Filler, Lech Piotrowski, Poczet aktorów polskich. Od Solskiego do Lindy, Warszawa 1998 [Mirosław Baka, s. 11-12];
• JAK [Jarosław Kurek], Baka Mirosław, w: Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński, Gdańsk 2012, s. 56.

Jan Ciechowicz

2016