Osoby

SEWRUK Aleksander (17 I 1912 Komin k. Kijowa - 23 XI 1974 Warszawa), aktor, dyrektor teatru. Był synem Konstantego S., księgowego, i Stanisławy z Szabrańskich, mężem Heleny Wyrzy­kowskiej (ślub we wrześniu 1945). Do Polski przy­jechał wraz z rodziną w 1920. W 1930 uzyskał maturę w gimn. humanistycznym w Bielsku Pod­laskim i zapisał się na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczy Uniw. Warszawskiego. Po roku przerwał studia i odbył służbę wojskową w Szkole Podcho­rążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu. W 1932 pracował jako urzędnik. Od 1932 był w Ochotni­czych Drużynach Roboczych, potem Junackich Huf­cach Pracy. W 1939 brał udział w kampanii wrześ­niowej; po kapitulacji Modlina został wzięty do niewoli. Przebywał w Oflagach II B w Arnswalde i II D w Grossborn; w sierpniu 1940 rozpoczął działalność aktorską w teatrach obozowych, wystę­pował m.in. w T. Symbolów w Arnswalde. Po wyzwoleniu, w maju 1945 założył z grupą kolegów objazdowy teatrzyk rewiowy pn. Oberża Komedian­tów. W 1946-47 występował w rewiowym teatrze Pol. Dywizji Pancernej w Niemczech. Do kraju wrócił w czerwcu 1947. W 1947-52 był aktorem w T. im. Jaracza w Olsztynie (gdzie 4 X 1947 debiutował rolą Rzecznickiego w "Fantazym"), w 1952-57 aktorem i organizatorem pracy artyst. w T. Dra­matycznych w Poznaniu; współpracował również z pozn. T. Satyry. Od 1 V 1957 był dyr. i kier. artyst. T. im. Jaracza w Olsztynie-Elblągu i kierował nim do lutego 1969. Od 1 I 1969 był kier. artyst., a od 15 VI t.r. do końca życia dyr. T. Ziemi Mazowieckiej w Warszawie. Występował gościnnie w Opolu, Gdańsku, Białymstoku. Był prężnym organizatorem; t. olsztyński w okre­sie jego dyrekcji był sprawnie działającą instytu­cją kulturalną, miał wtedy cztery sceny. Najchęt­niej realizował przedstawienia kameralne, przystę­pne dla tzw. szerokiej widowni. "Świadomie pro­wadził scenę typu usługowego, na określone za­mówienie społeczne, wiadomo, że nie najwyższej rangi. I jednocześnie jego teatr był teatrem solid­nego rzemiosła" (E. Baniewicz). Sam reżyserował b. rzadko. Był cenionym aktorem charakterystycznym, grał róż­norodne role; ważniejsze z nich, to m.in.: Papkin (1949) i Cześnik (1951) w "Zemście", Kreon ("Anty­gona" J. Anouilha, 1957), Wojnicki ("Wujaszek Wa­nia", 1958), Napoleon ("Wojna i pokój", 1959), Ho-rodniczy ("Rewizor", 1960), Osborn ("Kres wędrówki", 1961), Gajew ("Wiśniowy sad", 1965), tyt. w "Horsztyńskim" (1965), Stomil ("Tango", 1968), Kupiec ("Ko­wal, pieniądze i gwiazdy", 1969), Mamajew ("Pamięt­nik szubrawca", 1969), Burmistrz ("Ptak", 1971). Wy­stępował w filmach i w telewizji. Jego wspomnienia ukazały się w piśmie "Warmia i Mazury" (1963 nr 1-2). Bibl.: Almanach 1974/75; Danowicz: Ujarzmianie Melpo­meny; Gasztold; Hist. filmu t. 3-5; Kurowski: Dni; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Gaz. Olsztyńska 1974 nr 275, 280, 1985 nr 203; Kultura 1974 nr 49 (E. Baniewicz; il.); Notatki Płoc. 1975 nr 1; Teatr 1977 nr 16; Tyg. Kult. 1972 nr 24 (il.); Warmia i Mazury 1958 nr 5, 1959 nr 1, 1963 nr 1-2, 1973 nr 7, 1975 nr 1, 1984 nr 22 (il.); Współczesność 1970 nr 17 (il.); Życie Warsz. 1974 nr 281, 282, 287; Akta, ZASP; Programy (m.in. T. Ziemi Mazowieckiej 1956-76) i wycinki prasowe, IS PAN. Ikon.: K. Ferster: S. w roli (Karykatury - Teatr TV), karyk., rys., repr. Ekran 1973 nr 22; Fot. - ZASP. Film.: 1954 - Celuloza (f.), Pod gwiazdą frygijską (f.); 1955 - Godziny nadziei (f.), Zaczarowany rower (f.); 1959 - Orzeł (f.), Pociąg (f.); 1960 - Szklana góra (f.); 1961 - Czas przeszły (f.), Dziś w nocy umrze miasto (f.), Milczące ślady (f.), Zaduszki (f.); 1964 - Giuseppe w Warszawie (f.), Panienka z okienka (f.), Rachunek su­mienia (f.), Ubranie prawie nowe (f.); 1965 - Głos ma prokurator (f.); 1966 - Czterej pancerni i pies (s.tv), Stawka większa niż życie, odc. pt. Podwójny nelson (s. tv); 1967 - Kochajmy syrenki (f.); 1968 - Tabliczka marzenia (f.); 1970 - Album polski (f.), Romantyczni (f.); 1971 - Dancing w kwaterze Hitlera (f.), Epilog norym­berski (f.); 1972 - Anatomia miłości (f.), Egzamin (tv), Szklana kula (f.), Ucieczka-wycieczka (s.tv); 1973 - Hubal (f.); 1974 - Godzina szczytu (f.); 1975 - Czterdziestolatek (s.tv), Noce i dnie (f.), Teatr tamtych lat (d.); Fragm. kroniki film. z 1963, Arch. WFD; Materiały - Archiwum TVWarszawa. Nagrania: Role - Red. Dok. Inf. PR. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994