Osoby

ur. 13 sierpnia  1950, Gdańsk – zm. 7 stycznia 2011, Warszawa

Aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny, wybitny recytator poezji.

Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie (1972). Pierwszy swój sezon teatralny spędził w Katowicach, gdzie dyrekcję Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego objął jego profesor z warszawskiej szkoły, Ignacy Gogolewski. Debiutował rolą Kubusia w Hyde Parku Adama Kreczmara (1972).

Szybki rozwój jego kariery rozpoczął się rok później w Warszawie, gdzie Adam Hanuszkiewicz zaangażował go do zespołu Teatru Narodowego. Hanuszkiewicz, który lansował młodych, powierzał Kolbergerowi odpowiedzialne zadania w swoich głośnych inscenizacjach klasyki, poczynając od tytułowej roli w Wacława dziejach Stefana Garczyńskiego (1973). Świetne warunki zewnętrzne, sceniczny temperament, wrażliwość na słowo poetyckie i umiejętność mówienia wierszem były atutami młodego aktora, który okazał się bardzo utalentowanym wykonawcą ról w repertuarze romantycznym. Zagrał m.in. Sawę w Śnie srebrnym Salomei Juliusza Słowackiego (1977) i Konrada w widowisku Dziady. Część III. Ustęp Adama Mickiewicza (1978). Inne spośród jego najważniejszych ról w Teatrze Narodowym to: Aleksiej Nikołajewicz Bielajew w Miesiącu na wsi Iwana Turgieniewa (1974), Jasiek w Weselu Stanisława Wyspiańskiego (1974), Alfred w Mężu i żonie Aleksandra Fredry (1977), Iwan w spektaklu Dostojewski według Braci Karamazow (1979) – wszystkie przedstawienia w reżyserii Hanuszkiewicza.

Na lata siedemdziesiąte przypadły także osiągnięcia aktorskie Kolbergera w Teatrze Telewizji, gdzie debiutował pod okiem Andrzeja Łapickiego w Lucy Crown Irwina Shawa (1972). Wystąpił też w tytułowej roli w Don Carlosie Fryderyka Schillera w reżyserii Macieja Zenona Bordowicza (1973), zagrał Romea w Romeo i Julii Shakespeare’a w reżyserii Jerzego Gruzy (1974). Z kolei w adaptacji Popiołu i diamentu Jerzego Andrzejewskiego w inscenizacji Zygmunta Hübnera (1974) zmierzył się rolą-legendą Maćka Chełmickiego, którego w filmie Andrzeja Wajdy grał Zbyszek Cybulski.

Jeśli idzie o film, ważnym doświadczeniem aktorskim Kolbergera była rola Zbigniewa w ekranizacji dramatu Mazepa  Juliusza Słowackiego, dokonanej przez Gustawa Holoubka (1975). W następnych latach stworzył m.in. znakomitą kreację hrabiego Dezyderego Chłapowskiego w serialu Najdłuższa wojna nowoczesnej Europy (1979–1981). Wielką popularność przyniosły aktorowi również recytacje poezji w radiowych audycjach Lata z radiem.

W latach 1982–1987 Kolberger był aktorem Teatru Współczesnego w Warszawie, gdzie zagrał m.in. Lorenza de Medici w Lorenzacciu Alfreda de Musset (1986).

W latach 1988–2000 występował w innym warszawskim teatrze – Ateneum. Zagrał tutaj m.in. Zbigniewa w Mazepie (1992) i Jana w Fantazym Słowackiego (1994), a także Bassania w Kupcu weneckim Shakespeare’a (1996) – wszystkie te spektakle reżyserował Gustaw Holoubek. Spośród ról w repertuarze współczesnym warto przypomnieć Johna w Oleannie Davida Mameta, kameralnym przedstawieniu wyreżyserowanym przez Feliksa Falka (1994) i Jamesa Leedsa w Dzieciach gorszego Boga Marka Medoffa (1989 i 1996, reż. Waldemar Matuszewski). Na scenie Ateneum Kolberger dał się też poznać w lżejszym repertuarze, jak np. Apetyt na czereśnie Agnieszki Osieckiej z muzyką Macieja Małeckiego (1989, reż. Marek Grzesiński) i Detektyw Anthony’ego Petera Shaffera (1992, reż. Janusz Warmiński). Występował też gościnnie w Teatrze Studio, gdzie zagrał Kocha w Zachodnim wybrzeżu Bernarda-Marie Koltèsa w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego (1998) i Trigorina w Mewie Antoniego Czechowa w reżyserii Zbigniewa Brzozy (2003).

Po latach przerwy powrócił na swoją macierzystą warszawską scenę – do Teatru Narodowego, gdzie zagrał m.in. Lucyfera w Wybrałem dziś zaduszne święto wg Samuela Zborowskiego Juliusza Słowackiego w reżyserii Janusza Wiśniewskiego (1999) i Stańczyka w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w inscenizacji Jerzego Grzegorzewskiego (2000). Ostatnią jego rolą był Brat Franciszek w komedii Shakespeare’a Wiele hałasu o nic w reżyserii Macieja Prusa (2008).

Wystąpił w ponad sześćdziesięciu filmach, m.in. Hotel klasy lux, W biały dzień, Dziewczęta z Nowolipek, Kornblumenblau. Szczególną uwagę zwrócił wybitnymi rolami w filmach Kontrakt w reż, Krzysztofa Zanussiego (1980) i Ostatni prom Waldemara Krzystka (1989). Popularność przyniosły mu także występy w wielu serialach telewizyjnych: Rzeka kłamstwa, Kanclerz, Modrzejewska, Kuchnia polska, Ekstradycja. W ekranizacji Pana Tadeusza Andrzeja Wajdy zagrał Adama Mickiewicza. W ostatnich latach życia pokazywał się w kinie głównie w rolach epizodycznych (m.in. Katyń Wajdy, 2007).

Jako reżyser dał się poznać w słuchowiskach Teatru Polskiego Radia, a także na scenach muzycznych (m.in. Krakowiacy i Górale Wojciecha Bogusławskiego w Operze Wrocławskiej i w Teatrze Wielkim w Warszawie, Henryk VI na łowach Bogusławskiego w Teatrze Wielkim w Poznaniu; Nędza uszczęśliwiona Jana Nepomucena Kamińskiego w Teatrze Wielkim w Warszawie i w Poznaniu).

W stanie wojennym działał w Prymasowskim Komitecie pomocy dla internowanych.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2008); w roku 2009 uhonorowany Nagrodą Totus w kategorii „osiągnięcia w dziedzinie kultury chrześcijańskiej” – za „konsekwentną służbę pięknu, utrzymaną w duchu papieskiego Listu do artystów, szczególnie zaś za umiejętność wydobywania sensu ze strof pisanych osobistym cierpieniem”.

Za „wielkie radiowe kreacje w utworach klasyki polskiej i światowej” otrzymał Złoty Mikrofon (2005), a  za całość dokonań artystycznych w Polskim Radio – Wielki Splendor (2009). Był też laureat nagrody Mistrz Mowy Polskiej (2006).

Barbara Osterloff, 2016

Bibliografia

• Krzysztof Kolberger, Przypadek-nieprzypadek. Rozmowa między wierszami księdza Jana Twardowskiego. Rozmawia Aleksandra Iwanowska, Edycja Święty Paweł, Częstochowa 2007.