Osoby

Trwa wczytywanie

Ida Kamińska

Ida Kamińska urodziła się 4 września 1899 r. w Hotelu Teatralnym w Odessie, gdzie występowali jej rodzice, Ester Rachel i Abraham Kamińscy.

Po raz pierwszy zagrała mając zaledwie sześć lat, w sztuce Dawida Pińskiego Matka, ale jako dorosła aktorka zadebiutowała w wieku 17 lat w operetce Abrahama Goldfadena Ofiarowanie Izaaka w Teatrze Kamińskiego w Warszawie. Tu też ukończyła gimnazjum i wyszła za mąż za Zygmunta Turkowa, aktora i reżysera. Ida przełożyła, wyreżyserowała i zagrała tytułową rolę w Norze Ibsena, a także Katarzynę Masłową w Zmartwychwstaniu Tołstoja. Występowała w sztukach nieżydowskich, np. jako Esmeralda w Dzwonniku z Notre Dame Hugo i Gruszeńka w Braciach Karamazow wedle Dostojewskiego, zyskując coraz większe uznanie. Największy sukces przyniosła jej tytułowa rola w sztuce Maksa Baumana Glikl Hameln żąda sprawiedliwości.

W październiku 1939 – wraz z córką Ruth oraz drugim mężem Marianem Melmanem – przedostała się do Lwowa, gdzie powstał Państwowy Teatr Żydowski. Po napaści Niemiec na Związek Radziecki we Frunze z lwowskich i białostockich aktorów tworzy zespół żydowski, z którym objeżdża Azję Środkową.

W 1946 wraca do Polski witana entuzjastycznie przez środowisko żydowskie i obejmuje (po występach w Londynie) w sezonie 1947–1948 dyrekcję Łódzkiego Teatru Żydowskiego, jednocześnie biorąc aktywny udział w zabezpieczeniu przyszłości teatrów żydowskich. Stara się o nowe sale we Wrocławiu i Łodzi, a przede wszystkim o upaństwowienie scen żydowskich, w przekonaniu, iż tylko mecenat państwowy zagwarantuje wysoki poziom artystyczny. To marzenie spełniło się w roku 1949. Zmuszona wprowadzać do repertuaru utwory zalecane przez Ministerstwo Kultury i Sztuki (m. in. Wzywa was Tajmyr Konstantina Isajewa i Aleksandra Galicza), jednocześnie próbowała ocalić wartościowe utwory żydowskie, a także przekładała na jidysz nawet sztuki Aleksandra Fredry (Pan Jowialski), co wzbudziło liczne wątpliwości i dyskusje na temat charakteru scen żydowskich. Największym sukcesem Idy Kamińskiej w tym czasie było przeniesienie Teatru Żydowskiego w Łodzi z prymitywnej sali przy ul. Jaracza do nowego gmachu przy ul. Więckowskiego 15 (zbudowanego z funduszów organizacji żydowskich, m.in. amerykańskich oraz władz łódzkich). W jego inauguracji (4 lutego 1951) wzięli udział aktorzy Teatru Nowego pod dyrekcją Kazimierza Dejmka, którzy także znaleźli tu swoją siedzibę. Wcześniej, 2 kwietnia 1949, Teatr Żydowski otrzymał własny gmach we Wrocławiu przy ul. Świdnickiej 28 (obecnie Teatr Kameralny). „Sprawą dumy narodowej – wyznała Kamińska – było znalezienie siedziby w Warszawie – mieście uświęconym męczeństwem Żydów, tu, gdzie w powstaniu w getcie Żydzi okazali tak wielkie bohaterstwo”. Te starania powiodły się i w końcu 1955 Państwowy Teatr Żydowski przeniósł się do opuszczonego przez Teatr Placówka budynku przy ul. Królewskiej 13 (obecnie w tym miejscu stoi Hotel Victoria). Na inauguracji odegrano Mirełe Efros Gordina z Kamińską w roli tytułowej.

Honorowana przez władze (w roku 1952 w Łodzi święciła jubileusz 35-lecia pracy artystycznej), przeżywała dramat matki czekającej na córkę Ruth, skazaną na pięć lat zesłania na Syberię, która dopiero w połowie lat 50. z córką Eriką wróciła do Polski. Może dlatego role skrzywdzonych matek należały do najwybitniejszych kreacji powojennych Idy Kamińskiej. Wśród nich wielkim osiągnięciem była tytułowa postać w Matce Courage Brechta, w której rolę Katrin odegrała Ruth (1957 r.), drugą sztuką Brechta w tłumaczeniu Idy Kamińskiej i z jej udziałem (rola Judyty, niearyjskiej żony) był Strach i nędza III Rzeszy w reżyserii Konrada Swinarskiego (1960 r.). Swinarski zaprosił również Kamińską do spektaklu Frank V – opera bankierska Dürrenmatta w Teatrze Dramatycznym w Warszawie (1960). Brawurowo zagrała tu (po polsku) drapieżną i bezwzględną dyrektorkę banku Otylię.

W roku 1965 zyskała światowy rozgłos dzięki roli sklepikarki żydowskiej w czechosłowackim filmie Sklep przy głównej ulicy (Obchod na korze, reż. Ján Kadár i Elmar Klos). Film zdobył nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej, Kamińska zaś nominację do tytułu Najlepszej Aktorki.

W 1967 na jubileuszu 50-lecia pracy scenicznej, gdy dawała już znać napięta atmosfera polityczna i rosnąca fala antysemityzmu, jej przemówienie było krótkie: „Nie wszystko, co chciałabym powiedzieć, może teraz zostać powiedziane, ale w tych trudnych chwilach dla narodu żydowskiego czujecie dobrze, co ja czuję, i nawet jeśli powiem niewiele, zrozumiecie bardzo dużo”. W końcu tego roku Teatr Żydowski odbył triumfalny objazd Ameryki. Nadzieje czynione przez tamtejszą publiczność, jak i oficjalna nagonka na Żydów w marcu 1968, przymusiły Kamińską do podjęcia decyzji o emigracji. Plany założenia własnego teatru w Izraelu i w Nowym Jorku nie powiodły się. Występowała sporadycznie, coraz bardziej zapomniana. Zmarła 21 maja 1980, pochowana została na cmentarzu nowojorskim.

Jej kreacje utrwaliły dwa filmy dokumentalne: Jej teatr i Wspomnienie o Idzie Kamińskiej. Napisała książkę My Life, My Theater (New York 1973 r.), przełożoną na polski w 1995 roku.

Źródło: Artykuł Urodzona w teatrze, „Rzeczpospolita” (dodatek) nr 269, 18 września 2008.

Bibliografia

  • Krakowska-Narożniak Joanna, Ida Kamińska – polski los żydowskiej aktorki, „Dialog“ 1994 nr 3 s. 100-106.
  • Kamińska Ida, Moje życie, mój teatr, przekład Joanna Krakowska-Narożniak,Warszawa 1995
  • Kott Jan, Ida, „Dialog“ 1996 nr 3 s. 159-160
  • Dejmek Kazimierz, Ida Kamińska (Okruch wspomnienia), „Tygiel Kultury“ 1999 nr 7/9 s. 153

Mówiona encyklopedia teatru polskiego

 

array(5) { ["current_page"]=> int(1) ["total_pages"]=> int(3) ["total_count"]=> int(54) ["number_of_photos"]=> int(69) ["photos"]=> array(18) { [0]=> array(2) { ["description"]=> string(181) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Fetting Edmund, Kamińska Ida, Para Józef, Nowak Józef, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/5598" ["file_path"]=> string(56) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/5598.jpg" } [1]=> array(2) { ["description"]=> string(154) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Fetting Edmund, Kamińska Ida, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/21009" ["file_path"]=> string(57) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/21009.jpg" } [2]=> array(2) { ["description"]=> string(158) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, Świderski Jan, NN, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/21012" ["file_path"]=> string(57) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/21012.jpg" } [3]=> array(2) { ["description"]=> string(178) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, Klimkiewicz Barbara, Gogolewski Ignacy, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/26396" ["file_path"]=> string(57) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/26396.jpg" } [4]=> array(2) { ["description"]=> string(155) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, Świderski Jan, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/120447" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/139328.jpg" } [5]=> array(2) { ["description"]=> string(139) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128795" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147749.jpg" } [6]=> array(2) { ["description"]=> string(139) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128796" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147750.jpg" } [7]=> array(2) { ["description"]=> string(139) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128797" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147751.jpg" } [8]=> array(2) { ["description"]=> string(139) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128800" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147754.jpg" } [9]=> array(2) { ["description"]=> string(155) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Fetting Edmund, Kamińska Ida, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128819" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147773.jpg" } [10]=> array(2) { ["description"]=> string(159) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, NN, Świderski Jan, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128829" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147783.jpg" } [11]=> array(2) { ["description"]=> string(172) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Para Józef, Trojan Marian, Kamińska Ida, NN, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128841" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147797.jpg" } [12]=> array(2) { ["description"]=> string(174) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, Para Józef, Kalinowski Czesław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128843" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147799.jpg" } [13]=> array(2) { ["description"]=> string(159) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, Świderski Jan, NN, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128844" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147800.jpg" } [14]=> array(2) { ["description"]=> string(174) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Para Józef, Kamińska Ida, Kalinowski Czesław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128845" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147801.jpg" } [15]=> array(2) { ["description"]=> string(160) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Kamińska Ida, Kalinowski Czesław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128851" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147807.jpg" } [16]=> array(2) { ["description"]=> string(260) "Frank V, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 6 maja 1962. Na zdjęciu: Dobrowolska Halina, Pokora Wojciech, Nowak Józef, Kalinowski Czesław, Kamińska Ida, Para Józef, Stoor Mieczysław, Fetting Edmund, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/128855" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/147811.jpg" } [17]=> array(2) { ["description"]=> string(252) "Matka Courage i jej dzieci, Teatr Żydowski im. Ester Rachel Kamińskiej, Warszawa, prem. 11 lipca 1957. Na zdjęciu: Kamińska Ida, Berger Juliusz, Paluszak Arnold, Kamińska Ruth, fot. Hartwig Edward, Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/116659" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/135483.jpg" } } }
69 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji