Artykuły

IDA KAMIŃSKA z pewnością była wielką i charyzmatyczną osobowością, ale przede wszystkim była tytanem pracy. Zostawiła po sobie ogromny dorobek artystyczny. Ślady jej działalności można odnaleźć niemal w każdym mieście, z którym była związana zawodowo.

Ida Kamińska zorganizowała po wojnie teatr żydowski w Łodzi. Dostrzegła zatrważającą pustkę na widowni Zrozumiała, że żydowskie życie już zgasło i że to już nie ta sama Polska.

Matka Idy, Ester Rachel Kamińska występowała (będąc w zaawansowanej ciąży) w jednym z teatrów Odessy wspólnie ze swoim mężem Abrahamem Izaakiem Kamińskim. To właśnie tam Ida "zażyczyła sobie" 4 września 1899 roku przyjść na świat w Hotelu Teatralnaja Gostinica.

Całe dzieciństwo Ida spędziła w Warszawie. Od dziecka miała ścisły kontakt z teatrem, ze sceną, z grą aktorską. Zadebiutowała w Teatrze Żydowskim, który prowadzili jej rodzice w Warszawie przy ulicy Oboźnej. Następnie regularnie grała w wielu przedstawieniach, najczęściej operetkowych. Gdy w 1918 r. zmarł ojciec Idy, razem z matką udaje się na Ukrainę, gdzie dają serię występów w tamtejszych teatrach.

Po kilku latach Ida wraca do Warszawy. Poznaje swojego przyszłego męża Zygmunta Turkowa, z którym zakłada w Warszawie Idiszwer Kunstteater. Z jego zespołem występuje na scenach innych teatrów w Polsce i w Belgii.Wybucha piekło II wojny światowej. Dom Idy Kamińskiej i jej rodzinny teatr zostały doszczętnie zbombardowane. Nie zostało jej nic prócz pierścionka i futra. Wraz z córką i resztą rodziny ukrywa się w schronie, a potem pomieszkuje u przyjaciół. Tam właśnie otrzymuje przerażającą wiadomość, że wskazano ją do niezwłocznej likwidacji z powodu wystawianych przez nią sztuk antyhitlerowskich. Ida Kamińska musi uciekać, by ratować życie swoje i najbliższych. Droga wiedzie przez Lwów, Charków i Baku do Kirgistanu.

Doświadcza wielu okrucieństw wojny. Córka Idy zostaje zesłana w głąb ówczesnego ZSRR. Kamińska organizowała w tych trudnych chwilach nowe zespoły aktorskie, pisała scenariusze, reżyserowała wiele przedstawień teatralnych. Poznała wówczas Mariana Melmana, który obdarzył ją wspaniałym uczuciem i wielkim wsparciem. Z tego związku narodził się syn Wiktor.

Po zakończeniu wojny ta trójka wraca do Polski. Ida nie ustaje w wysyłaniu próśb i petycji o uwolnienie córki Ruth. Kamińska przyjmuje propozycję zorganizowania teatru żydowskiego w Łodzi. Niestety, z wielkim żalem dostrzega zatrważającą pustkę na widowni Zrozumiała, że żydowskie życie już zgasło i że to już nie ta sama Polska. Mogła się tylko domyślać, jaki los spotkał jej wierną publiczność.

Ida Kamińska próbuje jeszcze sił jako dyrektorka teatru żydowskiego we Wrocławiu, a potem Teatru Żydowskiego im. Ester Rachel Kamińskiej w Warszawie. Niebawem nastąpił jeden z najpiękniejszych dni w jej życiu: córka odzyskała wolność i wróciła do Warszawy. Idę znów przepełnia szczęście, jest jeszcze bardziej twórcza i energiczna. Rozpoczyna wspaniałe tournée po Europie, Stanach Zjednoczonych i Izraelu, które wieńczy spektakularny sukces. Jej popularność za granicą znacznie wzrasta.

Jednak sytuacja w kraju zaczyna wzbudzać w niej niepokój i tak dobrzej już znane poczucie zagrożenia. W komunistycznej Polsce rozpoczyna się nagonka i kampania antysemicka. Funkcjonowanie w takiej rzeczywistości staje się dla Idy trudne, a czasem wręcz niemożliwe.

Ida Kamińska postanowiła zamanifestować w 1968 roku swój sprzeciw wobec antysemickiej polityki uprawianej przez władze państwowe i złożyła rezygnację ze stanowiska dyrektora Teatru Żydowskiego w Warszawie. Następnie wyjechała do Tel Awiwu, aby rychło udać się do upragnionego Nowego Jorku. Otwiera on przed wybitną aktorką nowe możliwości. Reżyseruje sztuki, pisze scenariusze, grywa w teatrach, a także na srebrnym ekranie. Sama nawet została bohaterką jednego z filmów pt. "Jej teatr" - jest to dokument biograficzny o wspaniałej aktorce i niezwykłej kobiecie.

Ida Kamińska z pewnością była wielką i charyzmatyczną osobowością, ale przede wszystkim była tytanem pracy. Zostawiła po sobie ogromny dorobek artystyczny. Ślady jej działalności można odnaleźć niemal w każdym mieście, z którym była związana zawodowo. Zasłynęła jako pierwsza aktorka zza żelaznej kurtyny nominowana do Oscara w kategorii "główna rola kobieca" za rolę sklepikarki w czechosłowackim filmie "Sklep przy głównej ulicy".

Ida Kamińska w pewnym sensie jest ciągle obecna pośród nas. Teatr Żydowski w Warszawie nosi jej imię i pamięć o tej utalentowanej aktorce, silnej i odważnej kobiecie jest ciągle żywa

Autor cyklu esejów "W świetle menory" do dodatku "Rzeczpospolitej" o Żydach polskich. Profesor politologii, wykładowca w Katedrze Erazma z Rotterdamu na Uniwersytecie Warszawskim, komentator "Wprost". Był ambasadorem Izraela w Polsce, przewodniczącym Knesetu, przewodniczącym rady instytutu Yad Vashem.