Warszawa. Przegląd filmów Idy Kamińskiej
W 109. rocznicę urodzin kino Iluzjon przygotowuje przegląd pięciu ocalałych filmów z udziałem wybitnej artystki Idy Kamińskiej. Start w czwartek.
"Żydzi Warszawy! Nie wiem, kto zrobił lepiej? Ja, która wyjechałam, czy Wy, którzy zostaliście. Wy macie swój dom, ja tego domu nie posiadam" - te słowa Ida Kamińska skierowała do widowni Teatru Żydowskiego w 1975 r. Odwiedziła wówczas Warszawę w 50. rocznicę śmierci matki. Od siedmiu lat mieszkała już w Nowym Jorku, dokąd - przez Wiedeń i Tel Awiw - przywiódł ją los przymusowej emigrantki, z polskim "dokumentem podróży" bez prawa powrotu w dłoni.
Kamińska, której imię od trzech lat nosi Teatr Żydowski, urodziła się 4 września w Odessie w 1899 r. Już jako pięciolatka zagrała na scenie Jardin de Hiver. Ale jej "dorosły" debiut nastąpił w 1916 r. na deskach założonego przez rodziców Teatru Żydowskiego. Zaś w latach 20. to ona z kolei rozpoczęła działalność innej placówki kulturalnej - Warszawskiego Żydowskiego Teatru Artystycznego. Ida występowała na Ukrainie, w Belgii, we Francji i w Wilnie. A po wybuchu II wojny światowej, kiedy na skutek bombardowania straciła mieszkanie i teatr, wyjechała, by pracować we Lwowie, w kirgiskim Frunze i Moskwie.
W komunistycznej Polsce kierowała teatrami żydowskimi w Łodzi, Wrocławiu i Warszawie, jednocześnie wyjeżdżając na tournée po Europie, obu Amerykach, Izraelu i Australii. Aż do czasu, gdy propaganda antysemicka sprawiła, że opuściła Polskę na zawsze.
Niestety, z jej filmowego dorobku - dziewięciu obrazów - zachowało się niewiele, choć przygodę z kinem zaczęła wcześnie, debiutując na ekranie w 1912 r. w "Mirełe Efros" w roli wnuczki tytułowego bohatera. W Iluzjonie zobaczymy ją w "Bezdomnych" Aleksandra Martena (1939) - ostatnim filmie jidysz wprowadzonym na ekrany przed wybuchem wojny, w "Ulicy Granicznej" Aleksandra Forda (1948), dokumencie Nathana Grossa "My, którzy przeżyliśmy" (1948), będącym kroniką powojennego życia Żydów, w "Czarnej sukni" Janusza Majewskiego (1967) i czechosłowackim "Sklepie przy głównej ulicy" Jana Kadara i Elmara Klosa (1965). Za główną rolę Rozalii Lautmann aktorka otrzymała nominację do Oscara i Złotego Globu oraz wyróżnienie w Cannes.
Na zdjęciu: Ida Kamińska w filmie "Sklep przy głównej ulicy".
