Osoby

Stanisława Perzanowska, zam. Chmielewska (2 VI 1898 Warszawa - 24 V 1982 Warszawa), aktorka, reżyser, pedagog. Około 1914 była słuchaczką Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie, następnie naukę zawodu aktorskiego kontynuowała w Warsz. Szkole Dramatycznej (1918-19). Zaangażowana przez Osterwę do tworzącej się właśnie w Warszawie Reduty zagrała m.in. Kasię ("W małym domku" Rittnera), Pokojówkę ("Przechodzień" Katerwy), Tancerkę, potem Nelly ("Papierowy kochanek" Szaniawskiego), Irenę ("Ponad śnieg" Żeromskiego), Ewę ("Pastorałka" Schillera). Na sez.1923/24 została zaangażowana do T. Polskiego w Wilnie, gdzie grała m.in. Consuellę (Ten, którego biją po twarzy" Andrejewa) i Solveigę ("Peer Gynt" Ibsena). W sez. 1924/25 występowała w T. im. Słowackiego w Krakowie, w 1925 wróciła do Wilna i ponownie wstąpiła do Reduty Osterwy. Grała wówczas m.in. Jewdochę ("Sędziowie" Wyspiańskiego), Młynarkę ("Zaczarowane koło" Rydla), Smugoniową ("Przepióreczka" Żeromskiego), Żanetę ("Wilki w nocy" Rittnera). W 1929 została zaangażowana przez Marię Strońską do T. Ateneum w Warszawie, gdzie następnie, po objęciu dyr. przez Stefana Jaracza, stała się jego najbliższą współpracownicą i współtwórczynią największych osiągnięć tego t. (1930-33, 1935- 39) oraz T. Nowa Komedia (sez. 1933/34) i T. Aktora (sez. 1934/35). Reżyserowała m.in. "Ulicę" Rice'a (rola Anny Moran), "Dom otwarty" Bałuckiego, "Senat szaleńców" Korczaka, "Pannę Maliczewską" Zapolskiej (Michasiowa), "Murzyna warszawskiego" Słonimskiego, "Marcowego kawalera" Blizińskiego (Pawłowa), "Ożenek" Gogola (Fiokła Iwanowna), "Świętoszka" Moliera (Pani Parnelle), "Rodzinę" Słonimskiego (Lucysia Lekcicka), "Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej (Dulska). Gościnnie reżyserowała na innych scenach warsz., np. w t. Banda (1932), t. Rex (1933), Wielka Operetka (1934). W l. 1939-41 grała, reżyserowała, a od III 41 sprawowała też kier. art. Pol. T. Dramatycznego w Wilnie, następnie reżyserowała w warsz. T. Złoty Ul (1941-42), Miniatury (1942-43), Komedia (1942-44), w Krakowskim T. Powszechnym (1944). Po wojnie została zaangażowana na stanowisko reż. T. Śląskiego w Katowicach (sez. 1945/46), następnie w połowie sez. przeszła do T. Syrena w Łodzi (1946-47), po czym wróciła do Warszawy, gdzie grała i reżyserowała w T. Nowym (1247-49), T. Placówka (1948), T. Narodowym (1949-57), a od 1955 także na scenie T. Współczesnego (do 1968). Ważniejsze role powojenne, to m.in. Bułyczowa ("Jegor Bułyczow" Gorkiego), Pani Desmermortes ("Zaproszenie do zamku" Anouilha), Babette ("Biedermann i podpalacze" Frischa), Anfisa ("Trzy siostry" Czechowa). Szczególną popularność przyniosła jej rola Heleny Matysiakowej w nadawanej od 25 lat powieści radiowej "Matysiakowie". Działalność artystyczną łączyła przez wiele lat z pracą pedagogiczną w warsz. PWST (do 1968).

Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1981/1982