Osoby

ŁUSZCZEWSKI Leon (31 III 1893 - 9 II 1956 Łódź), aktor, reżyser. Był bratem aktora Juliusza Ł., mężem aktorki Haliny Sokołowskiej-Łuszczewskiej (ślub w 1917). Debiutował w 1914 w T. Miejskim we Lwowie, w 1914 i 1915 grał w T. Ludowym w Krakowie, na­stępnie w T. Polskim w Kijowie, skąd w 1918 powrócił do kraju. W 1918-21 występował w T. Polskim w Po­znaniu, w pierwszej poł. 1919 w objazdowym zespole Marii Ursyn w Wielkopolsce; później na scenach stołecznych: w 1921-26 w T. Polskim i T. Małym, w 1927 w T. Ćwiklińskiej i Fertnera, w 1927-33 w T. Miejskich gł. na scenach T. Narodowego, Nowego i Letniego, w listopadzie 1933 krótko w T. Rozmaitości pod kier. T. Trzcińskiego, w 1934 w T. 830 (luty), 26 IV 1934 na jubileuszu trzydziestopięciolecia pracy scen. K. Adwentowicza w roli Zbigniewa ("Mazepa"), w sez. 1934/35 i 1935/36 w T. Polskim, od 1936 do 1939 w T. Narodowym, T. Nowym i T. Letnim. Dzięki doskonałym warunkom zewnętrznym (twarz o rysach regularnych, zgrabna, szczupła postać) grał z powodzeniem role amantów; wg J. Lorentowicza "bardzo wytworny w rolach amantów dramatycznych, posiadał ładną i miłą dykcję". Najlepsze role: Książę Reichstadtu ("Orlątko"), Percinet ("Romantyczni"), Pierrot ("Papierowy kochanek"), Lizander ("Sen nocy letniej"), Orsino ("Wieczór Trzech Króli"), Damis ("Świętoszek"), Gaston ("Dama kameliowa"), Hrabia Neipperg ("Madame Sans Gene"), Krzesławski ("Panienka z dancingu"), Ta­deusz Wilski ("Mąż naszej panienki"), Lubomir ("Pan Geldhab"), Hulatyński ("Gęsi i gąski"). W czasie okupacji niem. podczas II wojny świat. krótko występował w jawnym t. Niebieski Motyl w Warszawie; później pracował jako kelner w warsz. "Gastronomii". Po wojnie występował w Krakowie (1945), Lublinie (1945-47), w Miejskich T. Dramatycznych w Warsza­wie (sez. 1947/48), w T. Wybrzeże (sez. 1948/49; tu także reżyserował, m.in. "Srebrną szkatułkę"). Od 1949 do zgonu należał do zespołu T. im. Jaracza w Łodzi; reżyserował tu m.in. "Dom otwarty" (1950), "Zwykłego człowieka" (1951), "Ballady i romanse" (1955). Po wojnie grał role charakterystyczne; ciekawsze: Chopin ("Lato w Nohant"), Rejent ("Zemsta"), Harpagon ("Skąpiec"), Książę Radosław ("Pan Geldhab"), a także ostatnia rola, świetnie zagrany Profesor Androsow ("Człowiek z teką"). W okresie międzywojennym występował w wielu fil­mach pol., m.in. "Niewolnica miłości" (1923), "Iwonka" (1925), "Trędowata" (1926).
Bibl.: Banaszkiewicz, Witczak; Hahn: Shakespeare w Polsce; Kaszyński: Teatr łódz.; Lorentowicz: T. Polski; Szczepkow­ska: 20 lat t. na Wybrzeżu (il.); Głos rob. 1956 nr 35; Kronika 1956 nr 5; Teatr 1956 nr 10; Afisze i programy, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Film.: 1928 - Pan Tadeusz; 1936 - Barbara Radziwiłłówna; 1937 - Ordynat Michorowski, Tróika hultajska; 1951 - Za­łoga.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973