Elżbieta Dankiewicz
DANKIEWICZ, Dankiewiczówna, Elżbieta, także Eliza, zamężna Aleksandrowicz (5 kwietnia 1906 Kraków – 25 listopada 1994 Kraków),
aktorka, śpiewaczka.
Była córką Arnolda (Alfreda Arnolda) Dankiewicza, urzędnika, dysponenta kopalni „Siersza”, i Franciszki Józefy z Wróblewskich; żoną urzędnika PKO Jerzego Władysława Aleksandrowicza (ślub 4 listopada 1934 w Warszawie; rozwód w 1940); w latach 40. związana była z aktorem Eugeniuszem Fuldem. W Krakowie ukończyła osiem klas gimnazjum i, według własnej relacji, uczyła się w krakowskiej Miejskiej Szkole Dramatycznej. W 1928 przeniosła się do Warszawy, gdzie, jak napisała w życiorysie:
kształciłam się w muzyce i pobierałam lekcje śpiewu w szkole muzycznej.
We wrześniu 1930 w Warszawie zdała egzamin kwalifikacyjny Związku Artystów Scen Polskich i udzielono jej prawa angażowania się w dziale rewii.
W latach 30. występowała w niewielkich rolach na scenach warszawskich teatrów rewiowych i operetkowych, także podobno w Wilnie, a według jej relacji, w 1931 grała też w warszawskim Teatrze Polskim, ale brak na to potwierdzenia w źródłach. W Warszawie, np. w maju 1932 występowała w Teatrze Nowości w Kwiecie Hawajów; w sezonie 1932/33 w Teatrze 8.30 w operetkach: Peppina, Kobieta, która wie czego chce, Szczęśliwej podróży!, zaś od sierpnia 1936 i w sezonie 1936/37 w Wielkiej Operetce (od listopada 1936 pod nazwą Wielka Rewia) głównie w operetkach, np. jako Szef reklamy w Miłosnych walcach, a także w Wesołej wdówce, Zakochanej królowej, Tancerce z Andaluzji (1937). Wystąpiła 31 grudnia 1936 jako Helena (On i jego sobowtór) w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie, a w sezonie 1937/38 była w zespole tego teatru i grała Zuzannę (Colette, czyli Miss Loteria), Antipową (Sen wujaszka), Notariuszową (W małym domku). Na sezon 1938/39 zaangażowała się do Teatru im. Bogusławskiego w Kaliszu, gdzie na scenie używała imienia Eliza; wystąpiła tu w rolach Krystyny (Don Juan Tadeusza Rittnera) i Podstoliny (Zemsta).
Od listopada 1939 do 1943 mieszkała w Warszawie; 1940–42 była kelnerką w cukierni K. Dakowskiego przy Bagateli 3. W tajnym zespole studyjnym, brała udział w próbach Antygony Sofoklesa w reżyserii Henryka Szletyńskiego. W październiku 1943 zamieszkała w Krakowie, gdzie pozostała do końca życia.
Po zakończeniu wojny, w sezonie 1945/46 zaangażowała się do Starego Teatru; potem, od sezonu 1946/47 do 30 września 1954 była w zespole Teatrów Dramatycznych, a w sezonach 1954/55–1971/72 w Teatrze im. Słowackiego. Po przejściu 31 sierpnia 1972 na emeryturę, rozpoczęła z tym teatrem stałą współpracę, która trwała do końca sezonu 1979/80. Wystąpiła w kilku spektaklach Teatru TV, w filmach Deszczowy lipiec, Podróż za jeden uśmiech.
Była zdolną aktorką o dobrych warunkach zewnętrznych, dobrze też śpiewała i tańczyła. Po wojnie grała najczęściej nieduże role charakterystyczne, również w przedstawieniach muzycznych. Wystąpiła m.in. jako: Eleonora (Cyd, 1945), Pani Pearce (Pigmalion, 1945 i 1950), Katarzyna de Vausselles (Król włóczęgów, 1946), Belina (Chory z urojenia, 1947), Pani II (Romans z wodewilu, 1948), Tadrachowa (Moralność pani Dulskiej, 1949), Katarzyna Ćwierkalska (Złote niedole, 1950), Nenienie (Pieję koguty, 1951), Grace Langly (Trzydzieści srebrników, 1952), Pani Turcaret (Turcaret, 1953), Pani de Sotenville (Grzegorz Dyndała, 1953), Półtoraczka (Odwiedziny, 1955), Czepcowa (Wesele, 1956), Żelazna (Panna Maliczewska, 1959), Krugerowa (Przygoda z Vaterlandem, 1963), Milewska (Żabusia, 1965), Matka (Panna Rosita, 1970), Zofia Sworzeniowa (Dom kobiet, 1972), Kappa (Kobiety święcą Tesmoforie, 1973). W latach 50. zajmowała się działalnością artystyczną świetlic związkowych i ludowych zespołów ochotniczych.
Bibliografia
Almanach 1994/95; Czachowska: Zapolska; Kaszyński: Teatralia (il.); Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Orzechowski: Stary Teatr; Poskuta-Włodek; J. Ronard Bujański: Starego Teatru druga młodość, Kraków 1985 (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Sto lat Starego Teatru; Dz. Pol. 1950 nr 155 (il.); Kur. Warsz. 1932 nr 138, 304, 1933 nr 31, 108, 1936 nr 260, 264, 320, 1937 nr 28; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 113 (tu błędnie jako I. Dehnke-Fuldowa), 1964 z. 4 s. 419 (sprostowanie), 1997 z. 1–4 s. 97, 101; Scena Pol. 1930 z. 24 s. 21; Afisze, programy i wycinki prasowe, IS PAN; Akt ślubu nr 1–42/29/1934, Arch. USC Warszawa; Akta, T. im. Słowackiego Kraków, ZASP (fot.); Akta meldunkowe i akta ewidencji ludności (tu m.in. odpis aktu urodzenia), Arch. Urzędu Miasta Krakowa; Spis ZASP 1939, 1949; Almanach 1944–59; www.cyfrowemuzeum.stary.pl; www.filmpolski.pl
Ikonografia
J. Jurjewicz: D. jako pani Turcaret (Turcaret), karyk., rys., repr. Echo Krak. 1953 nr 77; Fot. – Bibl. Jagiell., ITWarszawa, NAC, Stary T. Kraków.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
