Kalendarium

Warszawa: zmarł Jerzy Szaniawski (ur. 10 lutego 1886) – dramatopisarz, felietonista i prozaik.

W dwudziestoleciu międzywojennym popularny i ceniony (m.in. sztuki Papierowy kochanek, Murzyn, Ptak, Żeglarz, Adwokat i róże, Lekkoduch).  Swój najsłynniejszy dramat – Dwa teatry – opublikował w 1946. Prapremiera odbyła się w Teatrze Powszechnym im. Żołnierza Polskiego w Krakowie w reżyserii Ireny Grywińskiej, scenografii Tadeusza Kantora (prem. 24 lutego 1946). W roli Dyrektora Teatru wystąpił Karol Adwentowicz.

Do sławy utworu przyczyniła się inscenizacja Edmunda Wiercińskiego w Katowicach (prem. 23 stycznia 1947), w której Krucjata dziecięca ukazana została w nawiązaniu do powstania warszawskiego jako harcerski oddział AK w papierowych hełmach, z biało-czerwonymi opaskami i drewnianymi szablami. Popularność zyskały wówczas również miniatury prozatorskie Opowiadania profesora Tutki publikowane w prasie codziennej.

W latach stalinowskich Szaniawski był zmuszony do milczenia, po 1955 stał się ponownie obecny w życiu literackim, jednak najlepszy okres twórczy miał już za sobą.

„...Mając siedemdziesiąt pięć lat, Szaniawski ożenił się z niezrównoważoną psychicznie malarką Wandą Anitą Szatkowską. Zamieszkali w Zegrzynku, gdzie całkowicie odizolowali się od świata. Pisarz nie odpowiadał na listy, nie zgadzał się na odwiedziny. Dopiero na kilka tygodni przed śmiercią, już ciężko chorego, przeniesiono go do wynajętego pokoiku w Warszawie. O tragicznym związku Szaniawskiego z Szatkowską Remigiusz Grzela napisał monodram Uwaga – złe psy (2006)”.
(Stanisław Marczak-Oborski, Przewodnik teatralny, wyd. internetowe, uzup.: Hanna Adamkowska i Anna Nastulanka, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2017 [w przygotowaniu])