26 grudnia 1880
Kościuszko pod Racławicami Władysława Ludwika Anczyca – prapremiera
Kraków, Teatr Miejski: prapremiera sztuki Kościuszko pod Racławicami Władysława Ludwika Anczyca w reż. Romana Żelazowskiego i z nim w roli Kościuszki. W roli Bartosza Głowackiego wystąpił Werner (właśc. Władysław Jaworski). W odsłonie drugiej „oddziału” (aktu) pierwszego dekoracja odtwarzała widok rynku krakowskiego ze starymi sukiennicami i dawnym ratuszem oraz usytuowanie licznie zgromadzonych żołnierzy i mieszczan według obrazów krakowskiego malarza insurekcji Michała Stachowicza (1768–1825). Kostiumy polskie i rosyjskie wykonano według wzorów z kolekcji malarza historycznego Walerego Eliasza (1840–1905, znanego także jako Eljasz-Radzikowski). Ilustrację muzyczną, stanowiącą istotny walor tego przedstawienia, skomponował, a częściowo zestawił z popularnych melodii, pieśni ludowych i patriotycznych Kazimierz Hoffman.
Sztuka stała się przebojem repertuarowym. Do 1918 w samym Krakowie została zagrana blisko 300 razy. Grana była także na scenach prowincjonalnych, w zespołach wędrownych i amatorskich, zwłaszcza chłopskich.
Janusz Legoń (2017)
