Hasła

Sztuka pisarska polegająca na tworzeniu tekstów (dramatów, partytur, scenariuszy) przeznaczonych do wystawienia w teatrze. Dramatopisarstwo polega na przedstawieniu rzeczywistości ludzkiej za pomocą wielu skorelowanych ze sobą zabiegów literackich i dramatyczno-teatralnych, opartych zasadniczo na naśladowaniu (mimesis) i/lub opowiadaniu (diegesis).

Sposób konstruowania i przedstawiania rzeczywistości w tekście dramatycznym związany jest z widzeniem świata i człowieka (właściwym autorowi, epoce) oraz pewnymi założeniami estetycznymi. Operacje dramatopisarskie, warunkowane każdorazowo przez temat, obejmują organizację zdarzeń, czyli akcji, tworzących zazwyczaj układ fabularny, konstrukcję postaci, rozplanowanie przestrzeni i czasu, przejawiają się w ukształtowaniu stylistycznym i strukturze gatunkowej. Wszystkie elementy i właściwości konstytuujące świat przedstawiony zapisane są w dialogu postaci – podstawowej formie językowej dramatu. W dialog wpisana jest jednocześnie „instrukcja” wykonania, projekt realizacji scenicznej, bezpośrednio zarysowany w didaskaliach (por. dramat a teatr).

Dawniej sztuka komponowania dramatów podlegała zasadom o charakterze normatywnym, np. w klasycyzmie ściśle regulującym większość komponentów strukturalnych, od sfery treści po ujęcia stylistyczne. W istocie zawsze, w większej czy mniejszej mierze, pozostaje ona pod wpływem typowych dla danej kultury technik dramatopisarskich, zależy od możliwości i wymogów medium teatru, wreszcie od preferencji odbiorców. Współcześnie d. w tradycyjnym rozumieniu poszerza się o inne formy pisania dla teatru w związku z przeobrażeniami praktyki teatralnej wywołanymi przez zwrot performatywny oraz zmianą podejścia do tekstu, zwłaszcza w teatrze postdramatycznym. Nowe teksty teatralne są wyrazem głębokiej transformacji gatunkowej (New Writing) bądź efektem różnego rodzaju operacji dokonywanych na innych tekstach (literackich i nieliterackich, również klasycznych dramatach), mieszczących się w pojęciu adaptacji (przepisanie, recycling).

Bibliografia

• Bennett, Benjamin: Theater as Problem. Modern Drama and Its Place in Literature, Ithaca – London 1990;
• Krajewska, Anna: Dramat współczesny. Teoria i interpretacja, Poznań 2005;
• Lehmann, Hans-Thies: Teatr postdramatyczny, przeł. Dorota Sajewska, Małgorzata Sugiera, Kraków 2004;
• Pyzik, Teresa: Warsztatowe problemy dramaturgii. Wybór tekstów, Łódź – Warszawa 1980;
• Sarrazac, Jean-Pierre (red.): Słownik dramatu nowoczesnego i najnowszego, przeł. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera, Kraków 2007.