Artykuły

Spektakle teatralne i filmy, w których zagrała Danuta Szaflarska, przypomniane zostaną podczas festiwalu "Śleboda/ Danutka", który odbędzie się w lutym w Teatrze Starym w Lublinie. Wręczona zostanie też nagroda "Gong Danutki".

- Chcemy przypomnieć tę postać poprzez jej role, a nie ma lepszej możliwości pokazania jej kunsztu aktorskiego, jak sięgnąć do tych zapisów. Jest to też możliwość pokazania rzeczy, których nie widziało i nie pamięta młode pokolenie - powiedział dyrektor programowy festiwalu Michał Merczyński.

Jak wyjaśnił, nazwa festiwalu "Śleboda/Danutka" z jednej strony nawiązuje do tego, że Szaflarska "ślebodę", czyli wolność, ceniła najbardziej, a z drugiej - przypomina ją poprzez zdrobnienie imienia, które ona sama lubiła.

Podczas festiwalu zaprezentowane będą spektakle Teatru Telewizji z udziałem Szaflarskiej - m.in. "Damy i huzary" w reż. Olgi Lipińskiej, "Tango" w reż. Macieja Englerta, a także filmy - m.in. "Zakazane piosenki" reż. Leonarda Buczkowskiego, "Ile waży koń trojański" w reż. Juliusza Machulskiego, "Żółty szalik" w reż. Janusza Morgensterna, trzy odcinki serialu "Samochodzik i Templariusze" w reż. Huberta Drapelli.

W specjalnym koncercie inaugurującym festiwal zagra zespół Dolina Popradu z miejscowości Kosarzyska, skąd pochodziła Szaflarska, z udziałem aktorów teatru TR Warszawa, gdzie grała. Będą też zorganizowane "cafe-chantant", czyli wieczory wspólnego śpiewania piosenek m.in. z filmu "Zakazane piosenki".

Teatr Stary w Lublinie był jednym z ulubionych miejsc Szaflarskiej; jej imię nosi gong, który pojawił się w tym teatrze z jej inicjatywy. Podczas festiwalu wręczona będzie po raz pierwszy nagroda "Gong Danutki" za kunszt i wysokie rzemiosło sztuki aktorskiej. Statuetkę gongu zaprojektował Jarosław Koziara. Pierwszym laureatem nagrody "Gong Danutki" będzie Janusz Gajos.

Zaplanowano też rozmowy i spotkania poświęcone postaci Szaflarskiej, w których wezmą udział m.in. Olga Lipińska, Juliusz Machulski, Grzegorz Jarzyna, Magdalena Łazarkiewicz. Mają być też zaprezentowane fragmenty powstającej książki o Szaflarskiej autorstwa Katarzyny Kubisiowskiej.

Plakat festiwalu, na którym obok nazwy festiwalu są plamy różnych barw, zaprojektowała córka Szaflarskiej - Maria Ekier. - Mama była tak nie do ujęcia, że właściwie mogłam tylko to przekazać kolorami. Chodziło mi o to, żeby nie zamykać się w jakimś konkrecie tylko, żeby to było otwarte, tak jak mama była otwarta i pełna różnorodności - powiedziała Ekier.

Danuta Szaflarska, łączniczka AK w powstaniu warszawskim, była jedną z pierwszych gwiazd powojennej kinematografii. Jej kariera aktorska trwała prawie 80 lat. Miała na koncie około stu ról teatralnych.

Szaflarska urodziła się 6 lutego 1915 r. (choć w jej dokumentach jako oficjalna podawana jest data 20 lutego 1915 r.) we wsi Kosarzyska koło Piwnicznej. Studiowała w Państwowym Instytucie Sztuki Teatralnej - szkoły założonej w Warszawie z inicjatywy Aleksandra Zelwerowicza i Leona Schillera. Zaraz po studiach rozpoczęła karierę artystyczną w Teatrze na Pohulance w Wilnie, gdzie w ciągu dwóch lat pracy zagrała ok. 20 ról. W czasie wojny Szaflarska grała m.in. w teatrze podziemnym, którym kierowali Leon Schiller i Edmund Wierciński a także w Teatrze Frontowym Armii Krajowej.

Po wojnie, przez rok, występowała w Starym Teatrze w Krakowie (1945-1946), a następnie w Łodzi - w Teatrze Kameralnym. W 1949 r. przeniosła się do Warszawy, gdzie występowała w Teatrze Współczesnym, Teatrze Narodowym, Teatrze Dramatycznym. Potem, po przejściu na emeryturę w roku 1985, gościnnie występowała na scenach niemal wszystkich warszawskich teatrów; od 2010 r. była członkiem zespołu aktorskiego TR Warszawa.

Tuż po wojnie Szaflarska zdobyła w Polsce wielką popularność jako aktorka filmowa - za sprawą ról w "Zakazanych piosenkach" (1946) i "Skarbie" (1948) Leonarda Buczkowskiego. Zagrała też m.in. w "Ludziach z pociągu" (1961) Kazimierza Kutza, "Dolinie Issy" (1982) Tadeusza Konwickiego, "Korczaku" (1990) Andrzeja Wajdy, a także "Diabłach, diabłach" (1991) Doroty Kędzierzawskiej, "Pożegnaniu z Marią" (1993) Filipa Zylbera, "Janosiku. Prawdziwej historii" (2009) Agnieszki Holland i Katarzyny Adamik, "Pokłosiu" (2012) Władysława Pasikowskiego.

W TR Warszawa wystąpiła m.in. w sztuce Doroty Masłowskiej "Między nami dobrze jest" (2009) w reż. Grzegorza Jarzyny i za rolę Osowiałej Staruszki Na Wózku Inwalidzkim otrzymała m.in. ufundowaną przez ZASP Nagrodę im. Jacka Woszczerowicza.

W 2007 r. wielkie uznanie widzów i krytyki przyniosła jej główna rola w filmie Doroty Kędzierzawskiej "Pora umierać", za którą otrzymała nagrodę dla najlepszej aktorki na festiwalu w Gdyni oraz Polską Nagrodę Filmową - Orła. W 2012 r. Kędzierzawska wyreżyserowała dokument pt. "Inny świat" czyli filmowy portret Szaflarskiej, w którym sama aktorka jest narratorką.

Szaflarska otrzymała wiele nagród i wyróżnień m.in. Polską Nagrodę Filmową - Orła - za osiągnięcia życia, Złotą Kaczkę dla najlepszej aktorki stulecia kina polskiego, nagrodę Gustaw przyznawaną przez Związek Artystów Scen Polskich za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego. W 2015 r. prezydent Bronisław Komorowski odznaczył ją Orderem Odrodzenia Polski.

Szaflarska zmarła 19 lutego 2017 r. Miała 102 lata.

***

Program

19.02 wtorek

13.00 "Damy i Huzary", reż. Olga Lipińska / spektakl Teatru Telewizji

19.00 KONCERT INAUGURACYJNY / Dolina Popradu ze specjalnym udziałem aktorów TR Warszawa: Magdaleny Kuty i Lecha Łotockiego

20.02 środa

13.00 "Tango", reż. Maciej Englert / spektakl Teatru Telewizji

17.00 "Inny świat", reż. Dorota Kędzierzawska / film dokumentalny

Po projekcji rozmowa z Dorotą Kędzierzawską i Arthurem Reinhartem.

20.00 "Diabły, diabły", reż. Dorota Kędzierzawska / film

21.02 czwartek

13.00 "Courage mojej matki", reż. Magdalena Łazarkiewicz / spektakl Teatru Telewizji

17.00 "Ile waży koń trojański?", reż. Juliusz Machulski / film

Po projekcji rozmowa z Juliuszem Machulskim.

20.00 "Ranczo", reż. Wojciech Adamczyk / serial (odc. 1 - "Spadek")

22.02 piątek

13.00 "Między nami dobrze jest", reż. Grzegorz Jarzyna / rejestracja spektaklu TR Warszawa

17.00 "Zakazane piosenki", reż. Leonard Buczkowski / film

Po projekcji rozmowa z Grażyną Torbicką

20.00 "Żółty szalik" reż. Janusz Morgenstern / film

23.02 sobota

13.00 "Samochodzik i templariusze", reż. Hubert Drapella / serial (odc. 1-3)

19.00 GONG DANUTKI / wręczenie nagrody

Laureat: Janusz Gajos

24.02 niedziela

12.00 "Szaflarska. Grać, aby żyć" / spotkanie z udziałem Katarzyny Kubisiowskiej, Olgi Lipińskiej, Magdaleny Łazarkiewicz, Marii Maj, Macieja Englerta, Grzegorza Jarzyny i Jana Peszka