Osoby

Trwa wczytywanie

Stanisław Jaworski

JAWORSKI Stanisław Czesław (12 lutego 1895 Dolina na Pokuciu – 28 października 1970 Warszawa),

aktor.

Był synem Zygmunta Jaworskiego, kolejarza, i Marii z Zimermanów. Pierwszą jego żoną była Anna Zdeńka Topolska (zob. t.l), drugą aktorka Janina Porębska-Wanemann.

Debiutował w 1913 w Teatrze Nowym we Lwowie. W czasie I wojny światowej odbywał służbę wojskową w armii austriackiej. Od 1919 do 1921 występował w Teatrze Powszechnym w Krakowie, w sezonach 1921/22 i 1922/23 w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy, 1923/24 w Teatrze Miejskim w Sosnowcu, 1924/25 w Teatrze Polskim w Katowicach, 1925/26 w Teatrze Miejskim w Lublinie, 1926/27 w Grudziądzu, 1927–33 w Teatrze Ziemi Pomorskiej w Toruniu – grał m.in. Ezrę (Judasz z Kariothu), Mrozika (Wesele Fonsia), Pagatowicza (Grube ryby), Dyndalskiego (Zemsta), Szwejka (Przygody dobrego wojaka Szwejka), Twardosza (Dożywocie), Kaspra (Gwałtu, co się dzieje). W Poznaniu występował w sezonie 1933/34 (być może także w sezonie następnym) w Teatrze Nowym, a 1935–38 w Teatrze Polskim. W sezonie 1938/39 grał w Teatrze Letnim w Warszawie.

Podczas II wojny światowej występował w jawnych teatrach warszawskich: Komedia, Maska, Miniatura oraz w Teatrze Powszechnym w Krakowie. W czasie powstania warszawskiego był noszowym w jednym ze szpitali powstańczych.

W 1945–55 zaangażowany był do krakowskiego Teatru im. Słowackiego (występował również na scenie Starego Teatru w okresie połączenia zespołów). W Krakowie grał m.in. Malvolia (Wieczór Trzech Króli), Chłopowa (Rewizor), Don Bazylia (Wesele Figara), Zarubę (Brygada szlifierza Karhana), Teofila (Głupi Jakub).

W 1955 przeniósł się do Warszawy, do Teatru Domu Wojska Polskiego (potem pn. Teatr Dramatyczny) i występował do końca sezonu 1967/68. Do najwybitniejszych jego ról z tego okresu należały: Dussel (Pamiętnik Anny Frank), Król Ignacy (Iwona księżniczka Burgunda), Karol Koppe (Meteor), Puls (Quiz), Tenorio (Don Juan, czyli miłość do geometrii), Landgraf Heski (Anabaptyści).

Posiadał niepozorne warunki zewnętrzne zwykłego, „szarego człowieka”. Wysoki, o podłużnej twarzy i długim nosie, miał wysoki głos o charakterystycznej barwie i jakby zwolnioną wymowę. Nigdy nie grał amantów, występował najczęściej w rolach drugorzędnych, a tworzył wtedy niezapomniane kreacje charakterystyczne. „Był aktorem jednego tonu – ale był to ton znakomity. Ironicznie zrzędliwy i zrzędliwy ironicznie. Grywał ludzi zgorzkniałych, zasklepiających się w swojej samotności, czasem prześwietlonych smutną mądrością, pełnych wielkiej pobłażliwości i dystansu” („Życie Literackie” 1970).

Ogromną popularność zdobył jako odtwórca postaci pana Kolasińskiego w powieści radiowej Matysiakowie. Często występował w radiowych Podwieczorkach przy mikrofonie. Grał w filmach polskich.

Bibliografia

Almanach 1970/71; Dąbrowski: Na deskach t. 2; Hist. filmu t. 4. 5: Kwaskowski (il.); Nawrat: Repertuar; 50 lat sceny toruńskiej, Toruń (1970); Pozn. wspominki; Sto lat Starego Teatru; T. Dramatyczny w Warszawie (il.); Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy, Warszawa 1959 (il.); Wosiek: Teatr lud.; Żywot: Dwadzieścia sezonów; Gaz. Lwow. 1914 nr 144; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 199, 206; Teatr 1971 nr 1; Życie Lit. 1970 nr 46; Akta (tu fot.), ZASP; Akta (tu fot.), T. im. Słowackiego Kraków; Programy, IS PAN.

Ikonografia

E. Głowacki: J. jako Malvolio (Wieczór Trzech Króli), karyk., rys., repr. Dz. Lit. 1947 nr 32; M. Demczuk: J. jako Tourterelle (Niemcy), rys., 1949 – MHKraków; J. Żebrowski: Rys. (cztery): J. jako Pierwszy Bóg (Dobry człowiek z Seczuanu), karyk. repr. Express Wiecz. 1956 nr 55, i. jako Dussel (Pamiętnik Anny Frank), karyk. repr. Express Wiecz. 1957 nr 103, J. jako Klemens Kolasiński, karyk., repr., Express Wiecz. 1958 nr 45 i J. jako Howie Newsome (Nasze miasto), karyk., repr. Express Wiecz. 1958 nr 80; A. Stopka: J. jako Klemens Kolasiński (radiowa Rodzina Matysiaków), karyk., rys., repr., Życie Lit. 1958 nr 16 i portret, karyk., rys., repr. Twarze itd. Karykatury Andrzeja Stopki, Kraków 1959; W. Dunin-Marcinkiewicz: J., rys., kredka czarna, 1960 – MTWarszawa; Fot. – Aren. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa, ZASP.

Filmografia

1937 – Znachor (f.); 1949 – Skarb (f.); 1954 – Autobus odjeżdża 6,20 (f.), Niedaleko Warszawy (f.); 1955 – Irena do domu (f.), Trzy starty (f.); 1956 – Podhale w ogniu (f.); 1957 – Człowiek na torze (f.), Kapelusz pana Anatola (f.), Wraki (f.); 1958 – Pożegnania (f.), Zadzwońcie do mojej żony (f.); 1959 – Inspekcja pana Anatola (f.), Pan Anatol szuka miliona (f.); 1960 – Zezowate szczęście (f); 1965 – Barbara i Jan, odc., Niepowtarzalne zdjęcie (s.tv); 1966 – Niekochana (f.); 1969 – Wniebowstąpienie (f.); Fragm. kronik i materiałów film. z 1953–61, Arch. WFD; Materiały – Archiwum TVWarszawa.

Nagrania

Role – Red. Dok. Inf. PR.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN Warszawa 1994

array(5) { ["current_page"]=> int(1) ["total_pages"]=> int(6) ["total_count"]=> int(95) ["number_of_photos"]=> int(114) ["photos"]=> array(18) { [0]=> array(2) { ["description"]=> string(181) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Wyszyński Stanisław, Jaworski Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/7561" ["file_path"]=> string(56) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/7561.jpg" } [1]=> array(2) { ["description"]=> string(189) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Nowak Józef, Jaworski Stanisław, Magórski Jerzy, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/7563" ["file_path"]=> string(56) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/7563.jpg" } [2]=> array(2) { ["description"]=> string(183) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, Wyszyński Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126922" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145872.jpg" } [3]=> array(2) { ["description"]=> string(191) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Nowak Józef, Jaworski Stanisław, Magórski Jerzy, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126926" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145876.jpg" } [4]=> array(2) { ["description"]=> string(277) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Magórski Jerzy, Nowak Józef, Paszkiewicz Izabela, Jaworski Stanisław, Krafftówna Barbara, Wyszyński Stanisław, Traczykówna Janina, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126936" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145886.jpg" } [5]=> array(2) { ["description"]=> string(277) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Paszkiewicz Izabela, Krafftówna Barbara, Traczykówna Janina, Jaworski Stanisław, Magórski Jerzy, Wyszyński Stanisław, Nowak Józef, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126937" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145887.jpg" } [6]=> array(2) { ["description"]=> string(296) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Paszkiewicz Izabela, Traczykówna Janina, Krafftówna Barbara, Nowak Józef, Jaworski Stanisław, Magórski Jerzy, Wyszyński Stanisław, Stoor Mieczysław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126939" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145889.jpg" } [7]=> array(2) { ["description"]=> string(160) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126944" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145894.jpg" } [8]=> array(2) { ["description"]=> string(275) "Księżniczka Turandot, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 3 maja 1959. Na zdjęciu: Magórski Jerzy, Stoor Mieczysław, Nowak Józef, Paszkiewicz Izabela, Jaworski Stanisław, Krafftówna Barbara, Wyszyński Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126953" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145903.jpg" } [9]=> array(2) { ["description"]=> string(177) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126539" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145489.jpg" } [10]=> array(2) { ["description"]=> string(177) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126540" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145490.jpg" } [11]=> array(2) { ["description"]=> string(177) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126541" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145491.jpg" } [12]=> array(2) { ["description"]=> string(177) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126543" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145493.jpg" } [13]=> array(2) { ["description"]=> string(216) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Kalinowski Czesław, Jaworski Stanisław, Mirecki Wiesław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126573" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145523.jpg" } [14]=> array(2) { ["description"]=> string(193) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Świderski Jan, Jaworski Stanisław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126574" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145524.jpg" } [15]=> array(2) { ["description"]=> string(216) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, Kalinowski Czesław, Mirecki Wiesław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126575" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145525.jpg" } [16]=> array(2) { ["description"]=> string(216) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, Kalinowski Czesław, Mirecki Wiesław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126576" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145526.jpg" } [17]=> array(2) { ["description"]=> string(216) "Szkoda tej czarownicy na stos, Teatr Dramatyczny, Warszawa, prem. 29 października 1958. Na zdjęciu: Jaworski Stanisław, Kalinowski Czesław, Mirecki Wiesław, fot. Myszkowski Franciszek, sygn. IT/T/126577" ["file_path"]=> string(58) "https://encyklopediateatru.pl/photos_repository/145527.jpg" } } }
114 zdjęć w zbiorach :+

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji