Osoby

BRONIKOWSKA Zofia, zamężna Krajewska (11 kwietnia 1923 Lublin – 26 listopada 1998 Lublin),

śpiewaczka, aktorka. 

Była córką Bronisława i Janiny Bronikowskich; żoną wicedyrektora Filharmonii Lubelskiej, Leszka Krajewskiego. W 1941 ukończyła gimnazjum handlowe w Lublinie, od 1942 brała prywatne lekcje śpiewu. W 1944–47 uczyła się w Średniej Szkole Muzycznej w Lublinie (m.in. pod kierunkiem Ignacego Dygasa), potem w Szkole Operowej w Krakowie (była uczennicą Anieli Szlemińskiej), którą ukończyła w 1949. 

Od sezonu 1949/50 niemal do końca 1952 występowała w Teatrze Muzycznym w Lublinie. Debiutowała 22 listopada 1949 jako Wanda (Romans z wodewilu), potem zagrała m.in. Cziprę (Baron cygański), Rozalindę (Zemsta nietoperza), Zosię (Wodewil warszawski), Florę (Orfeusz w piekle), Basię (Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale). Po zamknięciu tego teatru, w 1953–55 należała do zespołu ARTOS-u w Lublinie, a w 1955 do Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych w Krakowie. Na początku 1956 wróciła do otwartego ponownie Teatru Muzycznego w Lublinie, zagrała Stellę w Swobodnym wietrze (24 marca 1956) na inauguracji tej sceny. Występowała tu (od 1 stycznia 1957 do 1 października 1977 pod nazwą Operetka) niemal do końca życia, choć od 1 stycznia 1983 była już na emeryturze. 

Dysponowała głosem silnym, o szerokiej skali, stwarzającym możliwość wykonywania zarówno partii sopranowych, jak i mezzosopranowych. Pisano m.in., że jest

dobrze ustawiony, obraca się swobodnie w średnicy,

jak i w większym rejestrze, umiejętnie na ogół operuje dynamiką.

Głos ten, swoboda aktorska i osobisty urok sprawiały, że była jedną z czołowych gwiazd lubelskiej operetki, ulubienicą publiczności. Cieszyła się też uznaniem recenzentów, którzy pisali, że już jako Czipra w Baronie cygańskim (1950) dała dowód swego nieprzeciętnego talentu aktorskiego i śpiewaczego, potem chwalili m.in. role Stelli w Swobodnym wietrze (1956), Nataszy w Niespokojnym szczęściu (1963), Marii Pietrowny w Róży wiatrów (1975). Świetna była jako Przełożona w Nitouche (1975),

przesiąknięta uśmiechem pełnym delikatnej ironii, uczucia trzymanego na wodzy przez wielką dyscyplinę aktorską 

(cytat za Henrykiem Żuchowskim).

Domeną Bronikowskiej były role charakterystyczne, należała do tych aktorek, które „nie boją się być na scenie brzydkie i śmieszne”, co przy jej aktorstwie „dawało efekt wspaniały” (cytat za Henrykiem Żuchowskim).

Jej emploi aktorskie nie zacieśniało się nigdy do jednego tylko gatunku, dzięki temu korowód stworzonych przez nią postaci jest nie tylko bogaty, ale i zróżnicowany. (...) Bronikowska bardzo lubi swoje komiczne brzydule, stare, pretensjonalne, głupie hrabiny, baronowe, od których roją się operetkowe libretta, gdyż dostarczają trochę możliwości budowania roli aktorskiej, czego nie można na ogół powiedzieć o «pięknych» bohaterkach operetek. Ale te z kolei mają pole do wokalnych popisów, więc Bronikowską – śpiewaczkę o dużym, pięknym sopranie kuszą też operetkowe amantki. Publiczność bardzo ceni Bronikowską aktorkę i Bronikowską śpiewaczkę bo rzeczywiście rzadko idzie w parze talent śpiewaczy ze sprawnym aktorstwem 

(Wiera Korneluk). 

Wśród jej ról należy wymienić też: Zorikę (Cygańska miłość, 1957), Marię (Domek trzech dziewcząt, 1959), Minkę, potem Baronową von Othegraven (Krysia leśniczanka, 1959, 1978), Księżnę (Bajadera, 1961), Tangolitę i Paulette (Bal w Savoyu, 1962), Paulę (Fajerwerk, 1963), Nanę (Czarujący Giulio, 1964), Panią Higgins (My Fair Lady), Baronową Adelajdę (Ptasznik z Tyrolu) – 1965, Hattie (Daj buzi, Kate), Hrabinę Gabrielle (Wiedeńska krew) – 1966, Małgorzatę (Bal w operze, 1967), Minę (Hrabina Marica, 1971), Desiré (Róża Stambułu, 1973), Martje (Rozwódka, 1978), Anhildę (Księżniczka czardasza, 1980), Elizę (Wesoła wojna, 1981), Księżnę (Pani Walewska, 1982), Ochmistrzynię (Śpiąca królewna, 1983), Georginię (Błękitny zamek, 1985), Babcię Cajtlę (Skrzypek na dachu, 1994), Wdowę (Legenda o czarciej łapie, 1996). Jej ostatnią rolą była Pani Higgins w nowej realizacji My Fair Lady (1997).

W dniu 18 listopada 1969, podczas spektaklu Kram z piosenkami, obchodziła jubileusz 20-lecia pracy artystycznej.

Bibliografia

Almanach 1998/99; Czterdzieści lat sceny muzycznej w Lublinie. Red. A. Nowak, Lublin 1988 (il.); Operetka w Lublinie 1947–68 (il.); H.R. Żuchowski: Alfabecik Zarewicza, Lublin 2002; Żuchowski: Gwiazdy; Żuchowski: Panorama (cyt.); Gaz. w Lublinie 1998 nr 279; Kur. Lub. 1998 nr 278; Sztandar Ludu 1968 nr 69 (W. Korneluk; il.); Akta (fot.) i wycinki  prasowe, ZASP; Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59.

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa. 

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.