Jadwiga Drac-Daszewska
DRAC-DASZEWSKA Jadwiga Irena, także Drac-Kałużyna, z domu Dracówna, primo voto Kałuża, secundo voto Balcerzak, tertio voto Daszewska (13 listopada 1909 Warszawa – 6 lipca 1991 Skolimów koło Warszawy),
tancerka, aktorka, choreografka.
Była córką Aleksandra Draca i aktorki Janiny Draczewskiej z Lejczyków (zob. t. 1); jej pierwszym mężem był Jan Kałuża (ślub w listopadzie 1930; zginął 7 lipca 1944), drugim Bolesław Balcerzak (ślub 27 maja 1946), trzecim aktor Jan Daszewski (zob. t. 2); córką tancerka Magdalena Drac.
W 1930 ukończyła w Warszawie żeńskie gimnazjum przy ul. Marszałkowskiej 64 oraz Prywatną Szkołę Rytmiki i Plastyki Janiny Mieczyńskiej, jako
jedna z jej najwybitniejszych absolwentek,
według Bożeny Mamontowicz-Łojek. Otrzymała świadectwo nauczycielki i została solistką zespołu Mieczyńskiej. W roku akademickim 1931/32 studiowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1934 wystąpiła w Tańcu chłopskim na międzynarodowym konkursie tańca w Wiedniu, na którym zespół Mieczyńskiej zdobył 1 nagrodę. W sezonie 1934/35, z tymże zespołem, występowała na scenach warszawskich, np. w Ułanach księcia Józefa w Teatrze Ateneum w Warszawie. W 1935 została przyjęta do Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie, którą ukończyła, a w 1938–39 była asystentką na tej uczelni.
W czasie II wojny światowej i okupacji niemieckiej pracowała jako instruktorka zajęć taneczno-ruchowych w ogniskach w Dziale Opieki nad Dziećmi Rady Głównej Opiekuńczej, a także jako nauczycielka wychowania fizycznego w XII Szkole Miejskiej. Po powstaniu warszawskim była w obozie w Pruszkowie, skąd wyjechała do Piotrkowa Trybunalskiego i pracowała jako pomoc biurowa w Radzie Głównej Opiekuńczej. Po wojnie przeniosła się do Łodzi, była nauczycielką wychowania fizycznego w gimnazjum oraz tancerką w zespole Centralnego Robotniczego Domu Kultury, występowała w rewiach w teatrze Gong (sezon 1945/46).
Od lipca 1946 mieszkała i pracowała w Szczecinie. Była choreografką w Teatrze Polskim, a od 1950 aktorką Teatrów Dramatycznych. Prasa, m.in. „Kurier Szczeciński”, chwaliła jej piękne, starannie opracowane wstawki baletowe i choreografię, m.in. do Manewrów miłosnych (1946, tańce solowe), Wiele hałasu o nic (1949); Zielonego Gila, Wodewilu warszawskiego – 1950; Wesela Figara (1951; w 1952 powtórzyła tę choreografię w Teatrze Dramatycznym w Częstochowie). Eksternistyczny egzamin aktorski zdała 10 września 1953 w Krakowie.
Pierwsze kroki sceniczne w teatrach dramatycznych stawia śmiało i bezbłędnie, osiągając dobre wyniki aktorskie,
pisano o jej występach w Teatrze Współczesnym. Na tej scenie zagrała: Duniaszkę (Ożenek, 1952), Elżbietę (Wilhelm Tell, 1955); Doktorową (Żeglarz), Elwirę (Cyd) – 1957; Charmian (Cezar i Kleopatra), Oberżystkę (Krzesiwo, także opracowanie choreografii) –1958; Annę Kennedy i Margaritę Kurl (Maria Stuart Schillera), Elizę (Madame Sans-Gêne) – 1959; Molly (Opera za trzy grosze), Sofrone (Obrona Ksantypy) – 1961. W Teatrze Polskim grała takie role, jak: Nanon (Eugenia Grandet), Zuzia (Damy i huzary) – 1953; Donna Peppenella (Neapol, miasto milionerów), Sofia Grigoriewna (Przepraszam, ale żyję) – 1956; Hrabina de Gosswill (Geniusz i szaleństwo, 1958), Oberżystka (Rzymska kurtyzana, 1959), Teodora (Młyn, 1960), Chanel (W kręgu podejrzeń, 1963).
Choreograficznie opracowała m.in.: Dom lalki (1955), Mazepę i Chorego z urojenia (1957); Sen nocy letniej (z Welą Lam; ich choreografia „przyczyniła się do stworzenia baśniowej atmosfery” jak z uznaniem podkreślała prasa niemiecka po występach teatru w Niemieckiej Republice Demokratycznej), Romans z wodewilu – 1958; Madame Sans-Gêne, Rzymską kurtyzanę, Maskaradę Michała Lermontowa, Podróż pana Perrichona (z Welą Lam), Dziewczynkę z zapałkami – 1959; Romeo i Julię, Młyn – 1960; Wesele (1963), Dziady (1966).
W zespole Teatrów Dramatycznych pozostała do końca sezonu 1966/67, a potem współpracowała z nimi do 1972. W Szczecinie prowadziła lekcje tańca w szkole baletowej Jadwigi Wirskiej, była instruktorką amatorskich zespołów tanecznych, np. przy Szkole Inżynierskiej, Szkole Podstawowej nr 28 oraz świetlicowych. W 1988 zamieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.
Bibliografia
Almanach 1990/91; Kaszyński: Teatr łódz.; Krasiński: Teatr Jaracza; Mamontowicz-Łojek: Terpsychora (il.); Mieczyńska-Lewakowska: Fakty; Misiorny; Teatry Ziem Zachodnich; Sośnicki: 40 lat (il.); Kur. Szcz. 1954 nr 109 (cyt.; il.); Teatr 1991 nr 9; Afisze i programy, IS PAN; Akta (fot.), ZASP; Almanach 1944–59; encyklopedia.szczecin.pl
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
