Janina Burke-Bielecka
BURKE Janina, zamężna Bielecka (5 sierpnia 1913 Lwów – 4 kwietnia 1982 Budapeszt),
aktorka.
Była córką Franciszka Burkego, naczelnika wydziału w dyrekcji kolei we Lwowie, i Matyldy z domu Stein; siostrą tancerza Tadeusza Burkego; żoną aktora Jerzego Bieleckiego (1922–2010). Maturę zdała w 1937 we Lwowie. Lata II wojny światowej przeżyła w rodzinnym mieście, w 1944–45 była uczennicą Studia Dramatycznego zorganizowanego przy Polskim Teatrze Dramatycznym. W tym teatrze zagrała swoje pierwsze role: Mabel (Cały dzień bez kłamstwa), Pepinę (Moja siostra i ja). W 1945, z zespołem Polskiego Teatru Dramatycznego, przyjechała do Katowic i w sezonach 1945/46–1946/47 występowała w Teatrze Śląskim; powtórzyła m.in. rolę w Całym dniu bez kłamstwa, a piosenka, którą śpiewała w tym przedstawieniu, w duecie z Janiną Pitołajówną-Bernas jako tak zwana Chorus girl, stała się szlagierem.
W sezonie 1947/48 grała w Teatrze Miejskim w Częstochowie, w 1948/49 w Teatrze Polskim w Bielsku. W sezonach 1949/50–1975/76 była aktorką Teatru Śląskiego im. Wyspiańskiego w Katowicach. Zagrała tu wiele ciekawych i dobrych ról. Niektóre z nich: Kamilla (Dom otwarty), Zuzia (Rozbitki) – 1946; Jadzia (Temperamenty), Antosia (Chory z urojenia) – 1947; Mania (Królowa przedmieścia, 1949), Doryna (Świętoszek, 1952), Pani Tabun-Turkowska (Złota karoca, 1956), Adelajda (Śmierć Dantona, 1957), Sabina (Żołnierz królowej Madagaskaru, 1958), Róża (Czarna Mańka, 1959), Miriam (Wielki Bobby, 1960), Gryzelda (Kulig, 1960), Anna Andrejewna (Rewizor, 1961), Laura (Gra interesów, 1962), Aleksandra (Dwanaście krzeseł, 1962), Lady Bracknell (Mój brat niepoprawny, 1965), Pani Smith (Łysa śpiewaczka, 1966), Matka (Ballada o tamtych dniach, 3970), Pani Pace (Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora, 1970), Anna Putman (Czarownice z Salem, 1973). W 1956 wystąpiła gościnnie w Operetce Śląskiej w Gliwicach w roli Jane (Rose Marie).
W spektaklach Teatru TV zagrała m.in.: Kuracjuszkę (Ludzie bezdomni, 1971), Aktorkę (Panna Molierówna, 1973).
Obdarzona urodą – zgrabna, średniego wzrostu, o niebieskich oczach i blond włosach, elegancka, była aktorką popularną i cenioną przez krytyków i publiczność śląską. Chwalono zwłaszcza role charakterystyczno-komediowe, w których błyszczał jej talent i sceniczny temperament; była na przykład
świetną panną Sabiną, czego spodziewaliśmy się, znając wigor komediowy tej aktorki,
pisał Wilhelm Szewczyk po premierze Żołnierza królowej Madagaskaru. Potrafiła rozśmieszyć publiczność i miała dar przyciągania uwagi. We wspomnieniu o niej Stanisława Łopuszańska, koleżanka z zespołu Teatru im. Wyspiańskiego, napisała:
W teatrze grała role bardzo różnorodne, mając z jednej strony bardzo dobre tzw. warunki zewnętrzne, czyli aparycję – do czego przywiązywano dużą wagę – z drugiej zaś silną vis comica, która pozwalała jej celować w budowaniu postaci charakterystycznych, które ogromnie lubiła. Publiczność doceniała ją i chciała ją oglądać nie tylko na trzech scenach Teatru im. Wyspiańskiego, ale także na koncertach estradowych, których wówczas odbywało się bardzo wiele. Organizatorzy takich koncertów bili się o jej udział, gdyż natychmiast nawiązywała kontakt z publicznością, stając się jej ulubienicą. Szczupła, o bardzo ładnej sylwetce, zgrabnych nogach. Profil wyrazisty, piękne włosy – tak ją pamiętam.
Zmarła nagle, podczas odwiedzin urodziny przebywającej na placówce w Budapeszcie.
Bibliografia
Almanach 1981/82; Dąbrowski; Na deskach t. 1; Linert: T. w Bielsku-Białej; Linert: T. Śląski; Linert: T. Śląski 1949–92 (il.); Gaz. Wyb. (Katowice) 2002 nr 112 (S. Łopuszańska); Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 268, 1997 z.1–4 s. 719, 725, 2010 z. 3–4 s. 193; Trybuna Rob. 1958 nr 279 (W. Szewczyk), Akta (fot.), ZASP; Spis ZASP 1949 (tu data urodzenia 1913); Inf. córki, Magdaleny Bieleckiej-Jarosz.
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
Biogram w Almanachu Sceny Polskiej
Janina Burke-Bielecka (5 VIII 1918 Lwów - 4 V 1982 Budapeszt), aktorka. W 1937 zdała maturę we Lwowie. W l. 1944-45 była słuchaczką studia dram. pod kier. Aleksandra Bardiniego, działającego przy Pol. T. Dramatycznym we Lwowie, a także brała udział w przedstawieniach tego t., m.in. jako Mabel ("Cały dzień bez kłamstwa" Montgomery), Pepina ("Moja siostra i ja" Berra i Verneuila). W 1945 z zespołem lwow. przybyła do Katowic i odtąd z niewielkimi przerwami grała do 1976 na scenie T. im. Wyspiańskiego, a w następnych l. współpracowała z tym t. Niektóre role: Kamilla ("Dom otwarty" Bałuckiego), Zuzia ("Rozbitki" Blizińskiego), Jadzia ("Temperamenty" Cwojdzińskiego), Madame Caret ("Magazyn mód" Krylowa), Pani de Sotenville ("Grzegorz Dyndała" Moliera), Radczyni ("Wilki w nocy" Rittnera), Anna Putnam ("Czarownice z Salem" Millera).
Źródło: Almanach Sceny Polskiej 1981/1982
