Osoby

ORWID Józef, właśc. J. Kotschy (14 IX 1891 Besk koło Sanoka - 13 VIII 1944 Warszawa), aktor. De­biutował w 1909 w krak. T. Ludowym i w tym zespole pozostał do 1913 grając też pod dyr. E. Rygiera w T. Nowym we Lwowie. Od 22 II 1913 do końca sez. 1913/ 14 i w 1917-21 występował w T. im. Słowackiego, w 1922-25 w warsz. T. Polskim, T. Małym i T. Komedia, w lecie 1925 w t. Szkarłatna Maska, w sez. 1925/26 w T. im. Bogusławskiego, a od 1926 do 1933 w Miej­skich T. Dramatycznych (przede wszystkim w T. Letnim, czasem w Narodowym i Nowym), w 1933 w t. Nowa Komedia. W 1934-39 pozostawał z przerwami w zespole TKKT najczęściej grając w T. Letnim. Przez cały ten okres dość często występował w t. rewiowych i kabaretowych, jak np. t. Stańczyk (1922-24), t. Qui Pro Quo (1924), T. Banda (1931), T. 13 Rzędów (1937), t. Cyrulik Warszawski (1937-38), t. Wielka Rewia (1937-38), a niekiedy wyjeżdżał na gościnne występy, m.in. do Łucka (1931). Podczas II wojny świat. występował w warsz. t. jawnych, jak np. Nowy Miraż, Jar, Kometa, Nowości, Niebieski Motyl oraz w T. Komedia.
Jako aktor charakterystyczny cieszył się znaczną po­pularnością, choć zarzucano mu monotonię środków wyrazu. Grał takie role jak: Bartłomiej ("Judasz z Kariothu"), Almanzor ("Pocieszne wykwintnisie"), Probierczyk ("Jak wam się podoba"), Osip ("Rewizor"), Bazyli ("Cyrulik sewilski"), Żyd ("Wesele"), Prof. Barret ("Fenomenalna umowa"), Król mydła ("Potęga reklamy"), Menelaus ("Piękna Helena"). Występował też w filmach. Jego żona Waleria O. była przez wiele lat suflerką i inspicjentką różnych teatrów.
Bibl.: Lorentowicz: T. Polski; Łoza: Czy wiesz I; Sempoliński: Wielcy artyści; Szczublewski: Artyści i urzędnicy; Kur. por. 1937 nr 288 (il.); Afisze, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Film.: 1932 - 10% dla mnie, Romeo i Julcia; 1933 - Każde­mu wolno kochać; 1934 - Młody las; 1935 - ABC miłości, Antek policmajster, Dodek na froncie, Manewry miłosne, Wacuś; 1936 - Fredek uszczęśliwia świat, Jadzia, Straszny dwór, Wierna rzeka; 1937 - Dziewczyna szuka miłości, Książątko, Niedorajda, Pani minister tańczy, Piętro wyżej, Trójka hultaj­ska, Ułan księcia Józefa; 1938 - Gehenna, Paweł i Gawet, Robert i Bertrand, Serce matki, Szczęśliwa trzynastka, Zapom­niana melodia; 1939 - Przez łzy do szczęścia, Sportowiec mi­mo woli, Złota maska.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973