Jerzy Szyndler
SZYNDLER Jerzy (1898 - 3 IX 1944 Warszawa), aktor, reżyser. Był synem Feliksa Sz. i Michaliny z Jeziorańskich, mężem aktorki Julii Nowakowskiej. W 1915-16 brał udział w przedstawieniach Koła Dramatycznego Handlowców w Warszawie. Studiował filozofię na Uniw. Warsz., uczył się też w Szkole Dramatycznej, którą ukończył w 1919. W 1920 występował w warsz. t. YMCA, następnie w sez. 1920/21 i 1921/22 w T. Narodowym w Toruniu, sez. 1922/23 w łódz. T. Miejskim, sez. 1923/24 i 1924/25 w pozn. T. Nowym, w sez. 1925/26 w T. im. Bogusławskiego w Warszawie, w 1926-30 w lwów. T. Miejskich, w sez. 1930/31 i 1931/ 32 w T. im. Słowackiego w Krakowie, w sez. 1932/33 i 1933/34 w łódz. T. Miejskich, w sez. 1934/35 w T. Miejskim w Toruniu, w sez. 1935/36 i 1936/37 w T. Miejskim w Bydgoszczy, w sez. 1937/38 w lwow. T. Miejskich, w sez. 1938/39 w pozn. T. Polskim. W czasie II wojny świat. przebywał w Warszawie, gdzie współpracował ze Związkiem Syndykalitsów Polskich, reprezentował także (z E. Szafrańskim) podziemną komórkę ZASP. Zginął w czasie Powstania Warszawskiego na Starym Mieście jako sierżant 104 Kompanii Syndykalistów. Pracę reżyserską rozpoczął już w sez. 1921/22 w Toruniu, gdzie pełnił funkcję pomocnika reżysera, m.in. przy wystawianiu "Balladyny" (reż. M. Szpakiewicz). Następnie jako reżyser pracował w t. Lwowa, Poznania, Łodzi i Bydgoszczy. A. Grzymała-Siedlecki napisał - "w pracę reżyserską - poza talentem - wnosił znawstwo literackie, intelektualizm, nowatorskie systemy pracy scenicznej". Reżyserował m.in. "Sprawę Jakubowskiego" (1930), "Pannę Maliczewską" i "Wesele" (1932), "Most" (1935), "Balladynę", "Orfeusza w piekle", "Zburzenie Jerozolimy" (1936), "Spazmy modne" (1938). Szczególny rozgłos zyskała jego nowatorska inscenizacja "Wesela". Jako aktor wg A. Grzymały-Siedleckiego "ujmował w rolach romantycznych kochanków". Grał także role bohaterów w repertuarze klasycznym i współczesnym. Role: Wacław ("Zemsta"), Bardos ("Krakowiacy i Górale"), Albin ("Śluby panieńskie"), Klaudio ("Wiele hałasu o nic"), Szczęsny ("Horsztyński"), Porucznik ("Damy i huzary"), Ferdynand ("Intryga i miłość"), Zbyszko ("Moralność pani Dulskiej"), Pan Młody ("Wesele"), Laertes ("Hamlet"), Patroklos ("Achilleis"), Joas ("Sędziowie"), Lubomir ("Pan Geldhab"). Ogłaszał artykuły na tematy teatr., m.in. w "Scenie Polskiej" (1930) i "Kurierze Porannym" (1932); w czasie II wojny świat. wydał konspiracyjnie broszurę pt. "Teatr w państwie społecznym". Bibl.: Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Marczak-Oborski: Teatr czasu wojny; Szczublewski: Artyści i urzędnicy; Trzech-lecie T.N. w Toruniu; Warnecki; Afisze, IS PAN. Ikon.: Fot. pryw. - zb. Z. Koczanowicza, Warszawa. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
