Osoby

Klara Karpińska ur. 10 listopada 1908 w Warszawie. Tancerka i aktorka. Pierwszy mąż, Stanisław Belski (zm. W 1960r), drugi mąż, Ziemowit Karpiński (zm w 1973r). Zmarła 20 lipca roku 2000 w Nowym Jorku. Pochowana wraz z drugim mężem, Ziemowitem Karpińskim na Warszawskich Powązkach (kwatera IIC 28-6-1).
Ukończyła przed wojną Szkołę Baletową w Warszawie i grała w teatrze Qui Pro Quo. Występowała również w filmach: "Zapomniana melodia", "Jadzia", "Papa się żeni" oraz "Dodek na froncie".
W czasie drugiej wojny światowej służyła w armii generała Władysława Andersa, w Pomocniczej Służbie Kobiet; od maja 1942 pod bezpośrednim dowódctwem brytyjskim. Wykazywała bohaterską postawę operując na odcinkach bliskich linii frontu. Przebywała na Dalekim Wschodzie, w Persji, Izraelu. W roku 1943 przeniesiona wraz z 2 Korpusem Polskim do Włoch, gdzie brała czynny udział w Kampanii Włoskiej. W tym czasie czynnie uczestniczyła w działalności widowiskowej; była członkiem zespołu teatralnego i brała udział w przedstawieniach dla walczących żołnierzy i w koncertach w szpitalach. Odznaczona polskim Brązowym Krzyżem Zasługi, brytyjskim medalem Star 1939/45, medalem Italian Star oraz Defence Medal.
W 1949 roku po likwidacji Polskich Sił Zbrojnych pozostała na emigracji w Londynie. Wraz z mężem, Stanisławem Belskim, aktorem i reżyserem aktywnie uczestniczyła w życiu polonii i brała udział w licznych przedstawieniach polskiego teatru prowadzonym przez Mariana Hemara. Członek Związku Artystów Scen Polskich (legitymacja nr 20 z roku 1945) oraz ZASP za granicą (legitymacja nr 24 z roku 1949). Była jedną z najbardziej popularnych aktorek charakterystycznych tego okresu. Grała w "Domu otwartym" Michała Bałuckiego (rola Pulcherji), w operetce Jacques Offenbach'a "Piękna Helena" (rola Partensis), w "Zemście" Aleksandra Fredry (rola Podstoliny), w "Królowej Przedmieścia" Konstantego Kuniłowskiego, w "Cudziku i Spółce" Stefana Kiedrzyńskiego (rola Sylwii), w "Miłości surowo wzbronionej" Edwarda Hudzyńskiego, w "Pannie Maliczewskiej" Gabrieli Zapolskiej (rola Daumowej), w "Premierze Pana Premiera" Edwarda Hudzyńskiego (rola cioci Marty), w "Gościu oczekiwanym" Zofii Kossak (rola Kumoszki), w "Gałązce rozmarynu" Zygmunta Nowakowskiego (rola Pani Słowikowskiej).
Po śmierci męża Stanisława Belskiego wyszła ponownie za mąż za aktora i reżysera, Ziemowita Karpińskiego i zamieszkała z nim w Nowym Jorku. Ziemowit był nie tylko aktorem ale również żołnierzem Polski Podziemnej, który brał udział w Powstaniu Warszawskim pod pseudonimem "Wagner"; odznaczony został krzyżem Virtuti Militari. Ostanią wspaniale wyreżyserowaną przez niego sztuką w roku 1967 był "Kochany kłamca" z Karin Tiche w roli głównej. Klara do samej śmierci prowadziła działalność społeczną i kulturalną; pozostawała stałą wolontariuszką polskiego Instytutu Józefa Piłsudskiego, gdzie z wielką serdecznością witała wraz z innymi piłsudczykami, polskich emigrantów i gości z Polski, wśród nich wielu aktorów scen teatralnych i kina oraz ważne osobistości, jak członków Rządu Londyńskiego czy panią Wandę Piłsudską.
Beata Moore

Biogram w SBTP

BELSKA Klara, z Pałczyńskich, secundo voto Karpińska (10 listopada 1908 Warszawa – 20 lipca 2000 Nowy Jork),

aktorka. 

Była córką Romualda Pałczyńskiego i Pelagii z domu Turek; jej pierwszym mężem był aktor Stanisław Belski (zob. t. 1), drugim aktor i reżyser Ziemowit Karpiński (zob. t. 2). W latach 30. występowała w teatrach rewiowych i kabaretach w Warszawie, np. jeszcze pod nazwiskiem panieńskim w teatrze Nowy Ananas w rewii Kwiat Hawai (premiera 22 marca 1932). Później, prawdopodobnie ze Stanisławem Belskim, angażowała się także do innych teatrów, takich jak: Rakieta, Wesoły Ul, Wielka Rewia. W 1936 wystąpiła w filmach: Dodek na froncie, Jadzia, Papa się żeni.

Po wybuchu II wojny światowej, znalazła się we Lwowie, gdzie zaangażowała się do Teatru Miniatur pod kierunkiem Konrada Toma. Z zespołem tym występowała również na terenach polskich okupowanych przez ZSRR, oraz w wielu miastach rosyjskich, m.in. w Moskwie, Leningradzie. Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej zastał ją, wraz z zespołem, na występach w Kujbyszewie, skąd po kilkumiesięcznej tułaczce dotarła do Buzułuku, do tworzących się tam oddziałów Armii Polskiej pod dowództwem generała Władysława Andersa. Zimą 1941, wraz z mężem, wstąpiła do zorganizowanej przy wojsku Czołówki Rewiowej pod kierunkiem Kazimierza Krukowskiego (od 1942 pod nazwą Teatr Polowy). Po powołaniu w kwietniu 1943 Teatru Dramatycznego Armii Polskiej na Wschodzie znalazła się w jego zespole. Z teatrem tym, potem pod nazwą Teatr Dramatyczny 2 Korpusu Polskiego, przeszła cały szlak wojenny, od Iraku, przez Iran, Syrię, Palestynę, Egipt, do Włoch. Występowała w kolejnych premierach, począwszy od inauguracyjnego przedstawienia Tu jest Polska, po następne, jako: Dyndalska (Damy i huzary), Pulcheria (Dom otwarty), Neryna (Szelmostwa Skapena), Druhna (Wesele na Górnym Śląsku), Podstolina (Zemsta), Małgorzata (Wiele hałasu o nic). Z aktorami Teatru Dramatycznego 2 Korpusu i zespołem Polish Parade wystąpiła w polsko-włoskim filmie Wielka droga (1945). W sierpniu 1946 wróciła do zespołu Kazimierza Krukowskiego i wyruszyła z nim do Wielkiej Brytanii, gdzie występowała początkowo w polskich obozach wojskowych rozmieszczonych na terenie Anglii i Szkocji.

Jesienią 1948 została zaproszona przez Mariana Hemara do jego zespołu o nazwie Scena Polska w klubie „Orła Białego” w Londynie i wystąpiła w jego jedynym przedstawieniu, w roli Pani Jowialskiej (Pan Jowialski, premiera 3 listopada 1948). Później współpracowała z wieloma teatrami emigracyjnymi, w których była cenioną aktorką charakterystyczną. W Teatrze Polskim ZASP (do 1954 pod nazwą Polski Teatr Dramatyczny, do 1956 Teatr Polski im. Słowackiego) w Londynie grała role: Wuliczki (Grzech, 1951), Pani Słowikowskiej (Gałązka rozmarynu, 1955), Marty (Noce narodowe, 1955), Zosi (Królowa przedmieścia, 1956), Pani Mąckiej (Żołnierz królowej Madagaskaru, 1957), Mirskiej (Klub kawalerów, 1958).

Występowała w prowadzonym przez Belskiego Teatrze Nowości, np. w 1953 w roli Pokojówki (Wesoły wspólnik), w Teatrze Rewii Belskiego i Ref-Rena (Feliksa Konarskiego), m.in. w roli Partenis (Piękna Helena, 1955) oraz w programach Szafa gra (1957), Gwiazdy na Piccadilly (1958), a w Teatrze Nowa Rewia w programie Wiele hałasu (1959).

Po śmierci Belskiego w 1960, wyjechała do USA, gdzie wyszła ponownie za mąż. Mieszkała w Nowym Jorku, brała udział w życiu artystycznym Polonii. Była członkinią Związku Artystów Scen Polskich za Granicą.

Bibliografia

Almanach 1999/2000; Artyści emigracyjnej Melpomeny 1939–95 (il.); Dramat i teatr emigracyjny po roku 1939; Krukowski: Z Melpomeną s. 23, 24, 76, 85; Mirecki: Wozem Tespisa s. 104, 110, 112,136, 185–187; Piekarski: Mars i Melpomena (il.); Dz. Pol. 1968 (22 VII; il.); Gaz. Wyb. 2000 nr 193; Kur. Warsz. 1932 nr 102; Pam. Teatr. 1988 z. 1–2 s. 49, 59, 68, 70, 73, 74, 1997 z. 1–4 s. 695, 1998 z. 1–2 s. 8, 13; Akt zgonu, Arch. Cmentarza Wojskowego Warszawa; Arch., Instytut W. Sikorskiego Londyn; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

Fot. – IT Warszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. 1, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.