Osoby

Trwa wczytywanie

Ewa Frąckiewicz-Musiał

FRĄCKIEWICZ Ewa Maria, zamężna Musiał (14 sierpnia 1930 Chełm Lubelski – 11 listopada 1998 Łódź),

aktorka. 

Była córką Feliksa Frąckiewicza i Wandy z Rojeckich; żoną aktora Włodzimierza Musiała. W 1949 ukończyła Liceum Humanistyczne w Chełmie Lubelskim, a w 1953 Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. W sezonie 1953/54 debiutowała w programach warszawskiego Teatru Satyryków, a od lipca 1955 do końca sezonu 1955/56, po połączeniu Teatru Satyryków z Syreną, występowała na tej scenie, m.in. w Psychicznej zadrze i Diabli nadali; cieszyła się opinią dobrej monologistki. 

W sezonie 1956/57 grała w Teatrze im. Węgierki w Białymstoku rolę Margot (Maszyna do pisania), w 1957/58 i 1958/59 w Teatrze Zagłębia w Sosnowcu, m.in.: Isię (Wesele), Cecylię (Brat marnotrawny), Fruzię (Damy i huzary). W sezonie 1959/60 występowała w Teatrze im. Mickiewicza w Częstochowie jako Mary Warren (Proces w Salem), w 1960/61 w Teatrach Dolnośląskich w Jeleniej Górze w rolach: Fanchette (Niemcy) oraz „zabawnej” Skierki (Balladyna), którą Bogdan Bąk wymienił wśród najlepszych, osiągnięć aktorskich przedstawienia. W sezonach 1961/62–1967/68 była w zespole Teatru Rozmaitości we Wrocławiu (w ostatnim pod nazwą Teatr Współczesny), gdzie wyróżniła się w rolach: Józefiny (Idiotka, 1962), Kseni (Mój przyjaciel, 1963), Kasi (Igraszki z diabłem, 1968). Współpracowała z Estradą Dolnośląską, np. w 1965–67 grała Misię (Trzy kobiety i ja). Od sezonu 1968/69 do 31 grudnia 1972 oraz w 1973/74 i 1974/75 była zaangażowana w Teatrze Ziemi Opolskiej w Opolu. „Świetną kreację”, według Czesławy Mykity-Glensk, stworzyła jako Opala Kronkie (Każdy kocha Opalę, 1971),

zachowując naturalność, unikając najmniejszej przesady, była nieodparcie komiczna, chwilami wzruszająca, a przede wszystkim bardzo ludzka. Udało jej się uprawdopodobnić postać zupełnie nieprawdopodobną 

(Romana Konieczna).

Grała też Żonę (Ich czworo, 1970), Solange (Pokojówki), Małgorzatę (Nowy Don Kiszot) – 1972, Areusę (Celestyna, 1973), Halinę (Łotrzyce) i ponownie Józefinę (Idiotka) – 1974, potwierdzając wcześniejszy, wrocławski sukces w tej postaci. 

W pierwszej połowie 1973 występowała w Sosnowcu jako: Bednarkowa (Lęki poranne), Panna de Croisy (Zmowa świętoszków) i Doryna (Świętoszek). W sezonie 1975–76 przeszła do zespołu Teatru Powszechnego w Łodzi, gdzie do końca 1980/81 zagrała np. Ałłę (Słoń, 1976) i Marę (Przedstawienie „Hamleta” we wsi Głucha Dolna, 1978). W sezonie 1976/77 wystąpiła gościnnie w Teatrze im. Bogusławskiego w Kaliszu w rolach Andzi (Perła) oraz Matki (Tato, tato sprawa się rypła). Do sukcesu tej ostatniej roli przyczyniło się, jak podkreśliła Marta Fik, dobre opanowanie gwary przez aktorkę. W sezonach 1981/82–1985/86 należała do zespołu łódzkiego Teatru im. Tuwima (od 1983 pod nazwą Teatr Studyjny’83); jedną z jej ostatnich ról była Hrabina Rezydentka (Szachy, 1984). 

Początkowo obsadzano ją głównie w rolach pełnych temperamentu, sprytnych subretek, które – jak pisała Romana Konieczna –

wnosiły do przedstawienia najwięcej życia i humoru. Nie bez racji porównywana ze znakomitą Giuliettą Masiną, reprezentowała rodzaj aktorstwa łączącego rzadko spotykaną siłę komiczną z ciepłym liryzmem, potrafiła wywołać śmiech przez łzy szczerego wzruszenia.

Jedną z najciekawszych jej ról, według Koniecznej, była „jakby na nią uszyta” tytułowa Idiotka, która „ujawniła rzadko wykorzystywane możliwości aktorki dramatycznej”.

Świetnie zagrała Idiotkę robiącą dobrą minę do każdej gry, gdy nagle poważnieje, nabiera tragicznego wyrazu 

(„Trybuna Opolska”).

Sukcesem okazały się też prawdziwie dramatyczne role: Fanchette, Mary Warren i Solange. 

W 1971–99 wystąpiła w kilku przedstawieniach Teatru TV, np. w reżyserii Piotra Szulkina: Tango (Eugenia) i Kariera Artura Ui oraz w niewielkich rolach w kilkunastu filmach (np. Komediantka) i telewizyjnych serialach. W latach 80., w czasie stanu wojennego, brała udział w przedstawieniach Sceny Katolickiej, wystawianych w łódzkich kościołach. Wspólnie z mężem prowadziła teatr podziemny (1982–89), którego przedstawienia (np. Posiady góralskie, Bardzo starzy oboje) odbywały się w Teatrze im. Witkacego w Zakopanem, Muzeum Archidiecezji w Warszawie, a także w Poznaniu, Łodzi i Lublinie. Była autorką i interpretatorką wierszy góralskich, laureatką Jesieni Tatrzańskich. Ze swymi programami poetyckimi występowała w kraju i za granicą, np. w początku lat 90. w Johannesburgu, Londynie. W 1993 obchodziła 40-lecie pracy scenicznej; w tymże roku Oficyna Podhalańska w Krakowie wydała tomik jej wierszy pod tytułem Ej, życie, życie... Kilka miesięcy w roku spędzała z mężem w ich domku w Małym Cichym, gdzie w miejscowym kościele wmurowano poświęconą jej tablicę pamiątkową. 

Bibliografia

Almanach 1998/99; Cały świat gra komedię; 40 lat T. w Opolu 1945–85 (il.); M. Fik: Przeciw, czyli za, Warszawa 1983; Mykita-Glensk; Powszechny nic tylko z imienia (il. 57); Rendez-vous z Syreną; 70 lat T. w Sosnowcu 1897–1967; Teatr drugiego obiegu; T. w Jeleniej Górze (B. Bąk); T. Współczesny Wrocław 1948–88; T. Współczesny Wrocław 1966–71 (il.); T. Ziemi Opolskiej 1945–70 (il.); Warsz. szkoła teatr. (il.); Gaz. Łódź. 1993 nr 236 (il.), 1998 nr 267; Gaz. Wyb. 1998 nr 268; Opole 1971 nr 5; Teatr 1957 nr 5 (il.), 1998 nr 12; Trybuna Op. 1971 nr 83 (R. Konieczna), 1974 nr 55 (cyt.; il.); Akta (fot.), ZASP; Programy (m.in. „Diabli nadali”, T. Syrena Warszawa, sez. 1955/56; il.) i wycinki prasowe, IS PAN; Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

J. Żebrowski: F. w T. Satyryków, karyk., rys., repr. Express Wiecz. 1954 nr 87; Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, MTWarszawa. 

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji