Osoby

STRASZYŃSKI Olgierd Marian (29 XI 1903 Mariupol na Ukrainie - 12 I 1971 Warszawa), dy­rygent, kierownik muz. teatru. Był synem Stanisła­wa S., inżyniera dróg i mostów, i Anieli z Alek­sandrowiczów, pianistki i śpiewaczki, wnukiem Wi­tolda Aleksandrowicza (zob. t. 1), ojcem dyrygenta Andrzeja Straszyńskiego, mężem Wandy z domu Ryś (ślub 22 IX 1935 w Nowym Sączu). W dzie­ciństwie uczył się grać na skrzypcach, potem wstąpił do szkoły muz. K. i M. Sławicz-Regameyów w Kijowie. W 1914-16 występował na koncertach jako młodociany solista. W 1920 przyjechał do Warsza­wy; w 1923 ukończył Gimn. im. Mickiewicza i wstąpił do konserwatorium, gdzie studiował teorię i dyrygenturę (u G. Fitelberga i A. Dołżyckiego), dokształcając się prywatnie u E. Młynarskiego oraz w Wiedniu (1927), Berlinie i Paryżu (1929). W 1930 uzyskał dyplom i debiutował jako dyrygent w Filharmonii Warszawskiej. W 1935 został jednym z czterech dyrygentów Wielkiej Orkiestry PR pod kier. G. Fitelberga. Debiutował jako dyrygent ope­rowy 30 V 1935 w warsz. T. na Wyspie w Ła­zienkach, prowadził wtedy przedstawienie "Verbum nobile". Do wybuchu wojny występował w różnych miastach kraju, dyrygując orkiestrami symfoniczny­mi na estradach koncertowych i w radiu. W czasie okupacji niem. działał w konspiracji, kolportował tajną gazetę "Polska żyje", ratował zbiory biblioteki muz. WTM, organizował tajne koncerty z nagra­niami płytowymi, kierował (wespół z B. Rutko­wskim) komórką muz. "Roju" - działu Biura In­formacji i Propagandy Komendy Głównej AK. Pro­wadził koncerty na rzecz RGO w gmachu konser­watorium przy Okólniku. Po wybuchu powstania warsz., objął i prowadził do kapitulacji kierownic­two muz. radiostacji powstańczej "Błyskawica". Wy­wieziony do Niemiec, do fabryki Kruppa w Essen, uciekł i przedostał się do Nowego Sącza. Był tam od stycznia do września 1945; z przebywającą tu grupą muzyków uchodźców i amatorów utworzył orkiestrę dętą i symfoniczną (przy PPS i Warszta­tach Kolejowych), dawał na rynku koncerty także z udziałem solistów i aktorów (m.in. w kwietniu i czerwcu). Po powrocie do Warszawy skompletował orkiestrę i 4 XII 1945 poprowadził pierwszą po­wojenną prem. operową Sceny Muzyczno-Operowej Miejskich T. Dramatycznych: "Verbum nobile" i "Pa­jace". "Pochwały należą się w równej mierze panu Olgierdowi Straszyńskiemu, wytrawnemu i czujne­mu dyrygentowi. Szczuplejsza, aniżeśmy nawykli, orkiestra brzmiała pod jego batutą soczyście, w rolach instrumentowych nieskazitelnie. Lirycznej uwertury słuchało się z przyjemnością. Też i chó­rów" pisał wówczas J. Kawecki. Ze sceną operową Miejskich T. Dramatycznych związany był do 1948 (w sez. 1946/47 był jej kier. muz.); sprawował kierownictwo muz. "Madame Butterfly" i "Wesołych kumoszek z Windsoru" (1946), dyrygował "Cyrulikiem sewilskim" i "Faustem" (1946), "Halką" (1947); w lipcu 1946 przygotował wieczór baletowy w choreografii P. Zajlicha ("Chopiniana", "Wesele w Ojcowie", "Divertissement").
Jednocześnie współpracował z innymi scenami muz. Warszawy, np. w maju 1948 dyrygował prem. "Księż­niczki czardasza" w T. Komedii Muzycznej. Dopro­wadził również do wznowienia działalności przed­wojennej firmy płytowej "Odeon", był jej dyr. (od marca 1946 do września 1947), a po upaństwowie­niu, przyłączeniu do Zjednoczonych Zakładów Prze­mysłu Muz. i zmianie nazwy na "Muza" - kier. muz. (do 1950). Nagrał w niej kilkadziesiąt płyt z popularnym repertuarem operowym, utrwalając gło­sy wybitnych śpiewaków tamtego czasu. W 1946-47 kierował także Miejską Orkiestrą Symfoniczną w Warszawie; wyjechał z nią na gościnne występy do Pragi i dyrygował przedstawieniem "Madame But­terfly" (9 VIII 1947). Współpracował też z radiem, pisał piosenki do kabaretu "Kukułka". Oskarżony w prasie, że na płytach "Muzy" nagrywa utwory szkodliwe politycznie zamiast pieśni masowych, musiał zrezygnować z wielu dotychczasowych zajęć. W sez. 1949/50 i 1951-53 był dyrygentem Pomor­skiej Orkiestry Symfonicznej w Bydgoszczy, w sez. 1950/51 dyrygentem Opery w Warszawie. W 1953 pracował z zespołami muz. PR we Wrocławiu, w 1954-56 był kier. artyst. i pierwszym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej w Lublinie i doprowadził do przemianowania jej na Filharmonię. W 1956 sprawował (krótko) kierownictwo muz. Operetki w Lublinie. W 1957-60 był kier. artyst. i pierwszym dyrygentem Orkiestry Symfonicznej w Olsztynie. W 1960 na Polach Grunwaldzkich, w rocznicę bi­twy, prowadził wielki koncert plenerowy wystawia­jąc operomontaż "Konrad Wallenrod" i poemat sym­foniczny J. Maklakiewicza "Grunwald". Od 1960 był drugim dyrygentem Orkiestry Symfonicznej w Ko­szalinie, a w 1961 kier. muz. i dyrygentem w T. im. Jaracza w Olsztynie. W 1962-68 był dyrygen­tem T. Muzycznego w Łodzi; sprawował tam kie­rownictwo muz. premier operetek: "Biała akacja", "Can-Can", "Fajerwerk", "Domek trzech dziewcząt". Dy­rygował gościnnie orkiestrami filharmonicznymi i radiowymi w Poznaniu, Krakowie, Wrocławiu, Lub­linie, Łodzi, Koszalinie, Katowicach. W 1968 prze­szedł na emeryturę; założył wtedy i prowadził w Warszawie Zespół Instrumentalny Związku Emery­tów, Rencistów i Inwalidów. Zmarł nagle podczas prowadzenia próby z tym zespołem. W 1970 ukazał się wybór pieśni żołnierskich w jego opracowaniu pt. "Niech wiatr ją poniesie...." Cechowała go doskonała znajomość partytur utwo­rów, którymi dyrygował, jak też zdolność nawią­zywania i utrzymywania kontaktu z orkiestrą, dy­rygował z temperamentem i ekspresją ruchów. Naj­częściej i najlepiej wykonywał dzieła kompozytorów pol. (np. w Bydgoszczy w 1952 i Lublinie w 1954 zaprezentował pierwsze estradowe wykonania "Har­nasiów") oraz rosyjskich. Był czynnym organizato­rem życia muzycznego.
Bibl.: Błaszczyk: Dyrygenci (il.); Jankowski, Misiorny; No­wowiejski: Pod zielonym Pegazem; S. Zadrożny: Tu War­szawa. Dzieje radiostacji powstańczej "Błyskawica", Lon­dyn 1964; Ruch Muz. 1972 nr 5; Tyg. Warsz. 1945 nr 6 (J. Kawecki); Życie Warsz. 1971 nr 11; Akta, T. Wielki Warszawa; Akta, SPAM; Materiały w zbiorach żony, Wan­dy Straszyńskiej-Skrzeszewskiej.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994