Osoby

JAROCKI Stanisław, także S. Rawicz-Jarocki (10 XI 1887 Lwów - 8 X 1966 Puszczykówko k. Poznania), scenograf. Był synem rzemieślnika Teofila J. i Sabiny z Ostrowskich, żoną jego była Stefania z Niemczakowskich. Po ukończeniu gimn.studiował w Szkole Przemysłu i Malarstwa Deko­racyjnego we Lwowie, którą ukończył w 1908. Na dalsze studia wyjechał do Francji, Włoch, Niemiec i Wiednia. Po powrocie do kraju zajmował się malarstwem dekoracyjnym, wykonywał polichromie kościołów i cerkwi (Lwów, Stryj, Drohobycz). W 1913-14 uczestniczył w konserwacji zabytkowych fresków w cerkwi Bojana w Sofii. Od 1913 współ­pracował z T. Miejskim we Lwowie, gdzie pierwsze prace dekoratorskie wykonywał pod kier. S. Jasieńskiego i F. Wygrzywalskiego. Jako samodzielny scenograf debiutował w 1915. W tymże roku wy­jechał do Odessy i podjął pracę scenografa w miej­scowej operze, nast. był do 1919 scenografem w T. Dramatycznym N. Sinielnikowa w Charkowie. W 1919 powrócił do kraju i pracował w warsz. T. Wielkim, pod kier. W. Drabika, 1922-30 i w sez. 1931/32 był scenografem w T. Wielkim w Pozna­niu; współpracował także z tamtejszym T. Polskim. W sez. 1930/31 w T. Miejskich we Lwowie opra­cował scenografię do 34 oper i operetek oraz 8 przedstawień dramatycznych. W sez. 1932/33 współ­pracował z T. Miejskimi w Łodzi. Przybył nast. do Warszawy i w sez. 1933/34 prowadził dział deko­racyjny w Miejskich T. Dramatycznych, 1934/35 był kier. działu dekoracyjnego byłych T. Miejskich w TKKT, a w 1936-39 scenografem w T. Naro­dowym i T. Nowym, od 1936 współpracował także stale z T. Kameralnym K. Adwentowicza. Do naj­większych jego osiągnięć w dziedzinie scenografii operowej należały dekoracje do: "Legendy Bałtyku" (Poznań 1924, Katowice 1929), "Borysa Godunowa" (1927), "Mazepy" P. Czajkowskiego (1929), "Faworyty" (1930), "Poławiaczy pereł" (1932), "Aidy" (Warszawa 1933). W t. dram. najciekawsze osiągnięcia miał w okresie współpracy z L. Schillerem, który nazy­wał go "kapitalnym rutynistą"; szczególnie chwa­lono jego scenografię do inscenizacji "Kordiana" we Lwowie (1930), "zbudowaną z ogromnych białych kolumn i czarnych podestów" (S. Marczak-Oborski), oraz w Warszawie (T. Polski 1935), "trójkondygnacyjną, utrzymaną w tonacji zielonkawoszarej, syn­tetycznie skomponowaną układem kolumn i scho­dów" (S. Marczak-Oborski). Skłonność do uprosz­czonej, architektonicznej scenografii można dostrzec w wielu jego projektach, które w realizacji ulegały jednak znacznym przekształceniom. Inne projekty scenografii J. do inscenizacji Schillera to: "Dzielny wojak Szwejk" (Lwów 1930), "Krzyczcie Chiny!" (Łódź 1932, wg A. Pronaszki), "Wojciech Bogusławski i jego scena" (Warszawa 1936), "Fiesco" (Warszawa 1937), "Słońce Meksyku" (Warszawa 1937). W 1937 otrzymał na świat. wystawie teatr. w Paryżu Grand Prix za dekoracje i kostiumy do "Kordiana" i "Fiesca". W czasie II wojny świat, pracował w Spółdzielni "Rzemiosło i Sztuka", której był współzałożycielem. W 1940-44 był scenografem T. Miasta Warszawy, współpracował z innymi jawnymi t.: Melodia, Wo­dewil, Jar i z t. dziecięcym. Po wojnie pracował pocz. w Wydz. Kultury i Sztuki w Szczecinie, od sierpnia 1945 do czerwca 1946 w T. Miejskim w Jeleniej Górze (m.in. scenografie do "Cyrulika sewilskiego", "Świerszcza za kominem", "Sułkowskiego", "Pana Damazego"). W nast. latach nie miał stałego engagement, współpracował z wieloma t. dram. i muz., m.in. w T. Polskim w Poznaniu projektował dekoracje do: "Wieczoru Trzech Króli" - "secesyjne drzewka, balustradki i kolumienki" (B. Danowicz), "Rewizora" - "realistyczno-symboliczna szopka z wa­lącymi się kopułami cerkwi" (Danowicz); "Wiele ha­łasu o nic" - "secesyjno-operowe" (Danowicz); w Operze Śląskiej w Bytomiu do: "Carmen", "Cyganerii", "Halki", "Aidy", "Fausta", "Lakme", "Rigoletta", "Damy piko­wej", "Czarodziejskiego fletu", "Marty"; w Operze Wroc­ławskiej do: "Złotego kogucika", "Parii", "Buntu żaków", "Erosa i Psyche", "Jeziora łabędziego", "Coppelii"; w T. Młodego Widza we Wrocławiu do: "Pana Damazego", "Wodewilu warszawskiego"; w Warsz. Operze Objaz­dowej do: "Strasznego dworu", "Carmen", "Andrzeja z Chełmna"; w Operze Bałtyckiej w Gdańsku do "Don Juana" W.A. Mozarta. W sez. 1951/52-1962/63 był stałym scenografem Opery im. Moniuszki w Poz­naniu (m.in. scenografie do "ugeniusza Oniegina", "Verbum nobile", "Manru", "Konrada Wallenroda", "Kniazia Igora", "Fausta", "Syreny"). Z. Strzelecki określił scenografię J. jako "raczej konwencjonalną", przyznając jednocześnie, że był on ceniony przez dyrektorów teatru i reżyserów "za swoją ugodowość i szybkość w pracy, za wspaniałą wiedzę techniczną". W rec. często podkreślano "sty­lowy eklektyzm jego dekoracji" (T. Świtała), za­rzucano mu jednak tendencję do "przeładowanej i wystawnej dekoracji teatralnej, operującej werystycznym elementem architektonicznym i rekwizytem" (Jankowski, Misiorny). W okresie powojennym do projektowanych przez siebie dekoracji wprowadzał niekiedy elementy współczesnej plastyki "przez uproszczenia, podesty, nawet przez pewien symbo­lizm" (Świtała), w większości swych prac trzymał się "starego stylu panoramicznego" (Strzelecki). Bibl.: Almanach 1966/67; Csato: Polski t. współczesny; Danowicz: Ujarzmianie Melpomeny; Gołobów, Kondracki; Jankowski, Misiorny; Kaczyński: Dzieje "Halki"; Krasiński: Warsz. sceny; Łoza: Czy wiesz; Marczak-Oborski: Teatr 1918-39; Misiorny: Teatr Ziem Zachodnich; Opera Wrocł. 1945-70; Schiller: Droga przez teatr; Strzelecki: Kierunki scenografii; Strzelecki: Plastyka teatr.; Świtała; T. przy ul. Cegielnianej; WEP; WSB; Kron. Warsz. 1971 nr 2, 3 (S. Marczak-Oborski); Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 186-87, 191, 192, 1987 z. 1-2 s. 122; Akta (tu fot.), ZASP. Ikon.: Fot. - ZASP. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994