Kalendarium

Kraków, Stary Teatr: premiera Onych i Nowego Wyzwolenia Stanisława Ignacego Witkiewicza w reżyserii i scenografii Józefa Szajny, z muzyką Adama Walacińskiego. W obsadzie m.in. Izabela Olszewska jako Spika Tremendosa i Marek Walczewski (Bałandaszek, Ryszard III).

Szajna-inscenizator zastosował w spektaklu „mocne uderzenie” – ustokrotniając z jednej strony żywiołowość teatralnej zabawy – z drugiej groteskowość sytuacji dramatycznych obu utworów. Przykładem pierwszego było wkroczenie „Onych” – od strony widowni – hałaśliwe, iluminowane światłem ręcznych latarek, gęsto nasycone dźwiękiem; była scena I z Nowego Wyzwolenia z Ryszardem III zawieszonym niby akrobata na linie, kołyszącym się w takt przygasania i rozbłyskiwania czerwonego światła w tylnym planie sceny – gdy u Witkacego stoi on po prostu pod filarem.

Szajna-scenograf zaproponował pełną kakofonię tworzywa plastycznego, pluszu, metalowych puszek, gipsowych posągów, juty, plastiku. Czasem to było z ducha Witkacego – czasem nie. Wydaje się, że autor Kurki wodnej, charakteryzując kostiumy postaci i oprawę sceniczną widowiska bardziej wierzył wyobraźni widza – Szajna widza oszołamia bogactwem własnej.

(Elżbieta Morawiec. Czysta forma Szajny, „Kultura” 1967, nr 37)