Kalendarium

Cały świat: pierwsze obchody Międzynarodowego Dnia Teatru, zainicjowane przez ITI – International Theatre Institute (Międzynarodowy Instytut Teatralny, organizacja stworzona pod patronatem UNESCO). Data upamiętnia inaugurację festiwalu Teatr Narodów (Paryż, 27 marca 1957).

Jednym z najważniejszych elementów Dnia Teatru są orędzia – tłumaczone na wiele języków i rozsyłane na cały świat wystąpienia wybitnych osobowości artystycznych, które na zaproszenie ITI dzielą się ze społecznością teatralną refleksjami na temat teatru, kultury i sytuacji na świecie. W wielu teatrach istnieje zwyczaj odczytywania orędzia wobec widzów – przed przedstawieniem granym w Dniu Teatru.

Autorem pierwszego orędzia przygotowanego w 1962 był Jean Cocteau. Polacy do tej pory dwa razy zostali poproszeni o wysłanie teatralnej „wiadomości”. Po raz pierwszy w 1980 roku Janusz Warmiński, długoletni działacz ITI. Jego orędzie, zatytułowane Teatr – obrońcą pokoju i godności człowieka, które obiegło wówczas cały świat, w kraju zablokowała cenzura. Pisał wówczas:

Jedynie kultura pozwala utrzymać równowagę pomiędzy postępem technicznym a rozwojem intelektualnym i moralnym ludzkości. Sztuka jest sumieniem jednostki społeczeństwa. Od swych początków teatr brał udział w sporach toczących się w duszy człowieczej rozdartej między dobrem a złem, piętnował kłamstwo i obłudę, przemoc i żądzę władzy, pychę i egoizm. Od Ajschylosa poprzez Shakespeare’a, Moliera, Ibsena, Czechowa, Brechta i Becketta aż po pisarzy i ludzi teatru dnia dzisiejszego sztuka dramatyczna usiłuje przeniknąć tajemnicę ludzkiego istnienia, znaleźć klucz do sumienia i duszy po to, by bronić życia i godności człowieka. „Teatr jest teatrem wówczas, gdy odzwierciedla życie i swoją epokę. Jest teatrem, jeśli nauczył się rozpoznawać skomplikowaną duszę swej publiczności, jeśli potrafi oświetlić problemy moralne, jeśli zdolny jest wymierzyć sprawiedliwość i walczyć o swoje prawa” – mówił jeden z najwybitniejszych ludzi polskiego teatru Leon Schiller. Stworzenie takiego teatru jest obowiązkiem współczesnego artysty. W takim teatrze może odrodzić się wrażliwość moralna człowieka, zdławiona przez świat, który nas otacza. Taki teatr łączy z publicznością solidarność intelektualna i duchowa.

Drugie polskie orędzie wystosował na zaproszenie ITI Krzysztof Warlikowski w 2015.

Narodowe ośrodki ITI przygotowuję również własne orędzia – w 2022 Polski Ośrodek ITI powierzył to zadanie Dramatycznemu Kolektywowi w składzie Agata Adamiecka, Małgorzata Błasińska, Jagoda Dutkiewicz, Monika Dziekan, Dorota Kowalkowska, Monika Strzępka. To orędzie powstało w trzech językach (polski, ukraiński i angielski) i zostało zaprezentowane  w ramach z akcji performatywnej 24 marca 2022 r. o godzinie 16.00 na Plac Defilad w Warszawie.