Kalendarium

Nancy: umiera René-Charles Guilbert de Pixerécourt^[1] (ur. 22 stycznia 1773), francuski współtwórca melodramy, gatunku dramatycznego niezwykle popularnego w końcu XVIII i początkach XIX wieku; napisał około 60 melodram.

Prawdziwy sukces przyszedł stosunkowo wcześnie, w 1798, kiedy wystawił na scenie Ambigu-Comique Wiktora, czyli dziecię lasu (Victor ou l’Enfant de la forêt, prem. 25 maja 1798 [22 prairiala roku VI wdług kalendarza rewolucyjnego]); prędko zdobył przydomek Szekspira bulwarów; o jego popularności świadczą liczby: np. wystawiona 1 września 1800 Celina, czyli Dziecię tajemnicy (Coeline ou l’Enfant du mystére) miała 387 powtórzeń w Paryżu i 1089 na prowincji, Człowiek o trzech twarzach (L’Homme à trois visages, 1803) – 378 przedstawień w Paryżu i 644 na prowincji. Do tych liczb należy dodać wystawienia jego melodram poza Francją – w krajach niemieckich, Austrii, Rosji, Włoszech czy Polsce.

Marek Piekut

Wiktor oburza władze rewolucyjne

Zasada poniechania rozlewu krwi na scenie została zupełnie zapomniana i teatr wciąż przedstawia odrażające gwałty i zabójstwa. Można się obawiać, że młodzież, nawykła do takich widoków, ujrzy w nich zachętę dla siebie, co przyniosłoby zgubę jej samej i wtrąciło w rozpacz rodziny. Cyt za: Albert Thibaudet „Historia literatury francuskiej. Od Rewolucji Francuskiej do lat trzydziestych XX wieku”, Warszawa 1997, s. 33.

Wątki polskie

pojawiają się w życiorysie Pixerécourta bardzo wcześnie: jego edukacją kierował „stary kapitan major, wykształcony u jezuitów, a później  w Szkole Kadetów króla Polski" (René-Charles Guilbert de Pixerécourt, Souvenirs de jeune âge, w: Théâtre choisi de G. de Pixerécourt, vol. I, Paris 1844, s. XXIV).

3 maja 1803 (wg kalendarza rewolucyjnego 13 floreala roku XI) na scenie Ambigu-Comique odbyła się prapremiera melodramatu w trzech aktach Les Mines de Pologne (Kopalnie w Polsce; muz. Gerardin Lacour); sztuka pozostawała w repertuarze przez 23 lata (ponad 600 przedstawień, przekłady na jęz. włoski, angielski, niemiecki i polski). Akcja rozgrywa się w gotyckim zamku, w górach Krapack na krańcach Księstwa Sandomierskiego. Polski przekład Floreska, czyli Rudy w Polsce  wystawiono w Wilnie (między 1803 a 1805; na podstawie tej sztuki Luigi Cherubini skomponował operę Faniska – prem. 25 lutego 1806 w Wiedniu, libretto:  Joseph Sonnleithner). Karol Kurpiński był autorem muzyki do melodramy Ruiny Babilonu czyli Giafar i Zaida (libretto tł. Józef Pawłowski, prem. 6 marca 1812 w Teatrze Narodowym w Warszawie). Alojzy Fortunat Żółkowski przełożył melodramat Pies z Montargis, czyli Las przy Bondy  (prem. 30 czerwca 1815 w Teatrze Narodowym w Warszawie). Baza Dramat obcy w Polsce 1765–2002 notuje 28 sztuk Pixerécourta przekładanych i przerabianych na język polski.  

Janusz Legoń

Bibliografia

• René-Charles Guilbert de Pixerécourt, Mélodrames. Sous la direction de Roxane Martin. II: 1801-1803. Édition critique de StéphaneArthur, Francçois Lévy, Roxane Martin, Gael Navard, Sylvaine Robardey-Eppstein et Maria Walecka-Garbalinska. (Bibliothèque du théâtre français, 22.) Paris: Classiques Garnier, 2014. 1227 pp., ill. [sztuki Le Pèlerin blanc, L’Homme à trois visages, La Femme à deux maris, Raymond de Toulouse, ou Le retour de la Terre-Sainte, Pizarre, ou La conquête du Pérou, Les Mines de Pologne, Tékéli, ou Le siège de Montgatz]