Autor: Ewa Guderian-Czaplińska
młodzi zdolni
Określenie ukute przez Jerzego Koeniga, użyte przez niego w tytule artykułu wstępnego w piśmie „Teatr” (1969, nr 16) dla nazwania „nowej generacji reżyserów”, która „zamanifestowała swoją obecność w życiu codziennym teatru polskiego […] jako siła i jako zjawisko” w sezonie 1968/1969. Do tej grupy zakwalifikowani zostali: Jerzy Grzegorzewski, Roman Kordziński, Helmut Kajzar, Piotr Piaskowski, Maciej Prus, Izabella Cywińska, Bogdan Hussakowski.
Cechy wspólne krytyk formułował ostrożnie: wszyscy byli uczniami Bohdana Korzeniewskiego (dziekana Wydziału Reżyserii PWST w Warszawie), nie angażowali się bezpośrednio w sprawy polityczne („interesował ich teatr bardziej jako sztuka niż jako trybuna”, „ważniejsza wydawała im się estetyka niż moralistyka”, choć wielu miało za sobą doświadczenia teatru studenckiego), wykazywali sprawność realizacyjną, pracowali zasadniczo na scenach pozastołecznych. Stanowili ponadto – wg Koeniga – pierwsze pokolenie „o prostej, pozbawionej wstrząsów czy trzęsień ziemi biografii”, stawiali więc w teatrze inne pytania i poruszali inne problemy niż twórcy starsi, z których każdy „miał swą własną historię” (jak Erwin Axer, Kazimierz Dejmek, Krystyna Skuszanka, Jerzy Krasowski, Adam Hanuszkiewicz, Ludwik René, Konrad Swinarski).
Impuls do wyróżnienia tej mocnej reprezentacji dały Koenigowi spektakle pokazywane przez młodych reżyserów podczas Kaliskich Spotkań Teatralnych (dyrektorką Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu była wówczas Izabella Cywińska), krytyk zaznaczał jednak, że nie są oni grupą twórczą („nie współpracują ze sobą, nie łączą ich żadne więzi formalne”), lecz tworzą wyraźną formację generacyjną. Rzeczywiście, wymienieni artyści żadnej wspólnoty artystycznej nigdy nie zawiązali, ich twórcze drogi także okazały się całkowicie odmienne.
Określenie „młodzi, zdolni” weszło do potocznego języka polskiego, trafiło także do słownika Skrzydlate słowa Henryka Markiewicza i Andrzeja Romanowskiego (2007).
Bibliografia
- Koenig, Jerzy: Młodzi, zdolni, „Teatr” 1969, nr 16 [przedruk w: tenże, Rekolekcje teatralne, Warszawa 1979];
- Fik, Marta: Młodzi zdolni po latach. „Polityka” 1975, nr 42 [przedruk w: taż, Przeciw czyli za, Warszawa 1983];
- Film dokumentalnyTeatr jest w nas – młodzi zdolni 1969, reż. Jan Sosiński, 1994.
