Artykuły

Dziś otrzymałem od profesor Zofii Rudnickiej, niezwykle smutną wiadomość... po godzinie 14:00 odeszła z naszego świata - w przededniu Międzynarodowego Dnia Tańca - wybitna osobowość świata baletu Teresa Kujawa - pisze na portalu Sympatycy Sztuki Oskar Świtała.

Była tancerką, pedagogiem, choreografem, reżyserem, a do ostatnich dni życia autorytetem i kopalnią wiedzy w dziedzinie powojennej historii polskiego baletu.

Poznałem Teresę Kujawę w roku 2010 dzięki dyrektorowi Sławomirowi Pietrasowi, który zabrał mnie na wizytę do domu Pani Teresy i jej męża Franciszka Knapika we Wrocławiu. Czując zaszczyt poznania tej wielkiej osobowości, żyjącej legendy naszego świata, w dodatku mogąc być w jej własnym mieszkaniu, na powitanie spontanicznie uklęknąłem przed nią i ucałowałem w rękę... Potem wspólnie żartowaliśmy, że teraz już Pani Teresa może czuć się "papieżem polskiego baletu".

Była to niezapomniana dla mnie wizyta! Siedziałem i wsłuchiwałem się w opowieści trzech "pamięciowych tuzów" polskiej sztuki. Sięgali do najgłębszych zakątków swojej pamięci, uzupełniali co chwilę własne wspomnienia, a także wymieniali się wrażeniami ze swoich barwnych życiorysów, gdzie każdy z nich dopowiadał coś niezwykłego ze świata sztuki, to śmiesznego, to zaskakującego, ale przede wszystkim zawsze dla mnie pouczającego.

3 miesiące temu Teresa Kujawa pochowała swojego męża Franciszka Knapika, tancerza i choreografa...

...teraz jesteście już razem, znowu szczęśliwi!

Teresa Kujawa urodziła się 11 grudnia 1927r. w Bydgoszczy...

...odeszła mając 92 lata.

Pragnę również przekazać ogromne podziękowania, które kieruję do Pani Marii Kijak-Rakowskiej i jej męża Pana Wiktora Rakowskiego za niezwykłą opiekę nad Panią Teresą w ostatnich miesiącach jej życia! Jak powiedział do mnie dziś przez telefon dyrektor Emil Wesołowski: "Maria i Wiktor to złoci ludzie". Podpisuję się pod tym całym sobą...

Pani Tereso, dziękujemy za wszystko i będziemy pamiętać!

Chciałbym na koniec przypomnieć artykuł przedstawiający zarys ważnej dla sztuki baletowej kariery Teresy Kujawy, który napisałem w związku z 90. urodzinami tej niezwykłej osobowości:

"90. urodziny Teresy Kujawy - Wspomnienie ku pamięci..."

11 grudnia 2017r. swoje 90. urodziny obchodziła jedna z najważniejszych postaci polskiego świata baletu Teresa Kujawa.

Z okazji tego wyjątkowego jubileuszu, we wrocławskim domu wybitnej choreografki i jej męża Franciszka Knapika, odbyło się przyjęcie, na które przyjechała telewizja, ale przede wszystkim przyjaciele z całej polski: tancerze, choreografowie, artyści wielu dziedzin sztuki, dyrektorzy teatrów, kierownicy baletów, dyrygenci i wielbiciele reprezentujący różne pokolenia oraz wszelakie sfery życia.

Specjalny list do artystki wystosował m.in. dyrektor Teatru Wielkiego - Opery Narodowej Waldemar Dąbrowski, natomiast Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, dzięki staraniom Emila Wesołowskiego, przyznało Teresie Kujawie nagrodę specjalną za całokształt twórczości, a skolimowska fundacja wspierająca artystów weteranów przekazała Jubilatce własną nagrodę finansową. To piękne gesty, za które można tylko dziękować!

Teresa Kujawa urodziła się 11 grudnia 1927r. w Bydgoszczy.

Ukończyła Technikum Kinematografii w Poznaniu oraz Wydział Pedagogiczny Państwowej Szkoły Baletowej w Warszawie.

Była tancerką, pedagogiem, choreografem, reżyserem, a po dziś dzień jest autorytetem i kopalnią wiedzy w dziedzinie powojennej historii polskiego baletu - oby tylko, do Pani Teresy Kujawy, o tę wiedzę chciano się jeszcze częściej zwracać, bo mimo pięknego wieku pamięta niemal wszystko.

Debiutowała w roku 1949 we Wrocławiu na scenie Teatru Dolnośląskiego w sztuce "Słomkowy kapelusz" Eugne Labiche`a w reżyserii Jerzego Waldena. W tym samym roku, po raz pierwszy, zatańczyła w suicie baletowej "Paw i dziewczyna" Tadeusza Szeligowskiego w choreografii Zygmunta Patkowskiego w Operze Dolnośląskiej, gdzie kreowała tytułową partię Dziewczyny.

Jako tancerka pracowała w Operze Dolnośląskiej we Wrocławiu, Operze Poznańskiej, a także współpracowała z Theatre d'Art du Ballet w Paryżu, z którym to podróżowała po całej Europie oraz krajach Bliskiego Wschodu i w którym to również stworzyła choreografię "Mała suita" do muzyki Witolda Lutosławskiego.

W swojej karierze tanecznej kreowała solistyczne partie, głównie charakterystyczne jak m.in.:

- Cyganka - "Coppelia"

- Solo taniec hiszpański - "Jezioro łabędzie"

- Wróżka Carabosse - "Śpiąca królewna"

- Zarema - "Fontanna Bachczyseraju"

- Krasawica i Cyganka - "Pan Twardowski"

- Zosia - "Z chłopa król"

- Tatarka - "Tańce połowieckie"

- Łucja - "Czarodziejska miłość"

- Kurtyzana - "La Valse"

- Młynarka - "Trójkątny kapelusz"

- Bernarda Alba - "Dom Bernardy Alba"

Była kierownikiem baletu w Operze Wrocławskiej oraz Teatrze Wielkim w Łodzi, choreografem w Teatrze Wielkim w Warszawie, Teatrze Wielkim w Poznaniu, Operze we Wrocławiu, Operze na Zamku w Szczecinie oraz w Polskim Teatrze Tańca Conrada Drzewieckiego (którego prywatnie była żoną).

Jej twórczość choreograficzną podziwiała publiczność w całej Polsce, że wymieńmy chociażby:

- Opera Wrocławska: "Coppelia", "Jezioro łabędzie", "Dziadek do orzechów", "Kopciuszek", "Spartakus", "Powracające fale", "Z chłopa król", "IV Symfonia koncertująca" Szymanowskiego, "Exodus" Kilara

- Teatr Wielki w Warszawie: "Pan Twardowski", "Mity", "Mandragora", "Harnasie", "Goya", "Arlekinada", "Rzeźby mistrza Piotra"

- Teatr Wielki w Łodzi: "Coppelia", "Medea", "Yerma", "Lord Jim"

- Teatr Wielki w Poznaniu: "Pelleas i Melizanda"

- Polski Teatr Tańca: "Medea"

- Opera Nova w Bydgoszczy: "Krótkie życie"

- Opera i Operetka w Szczecinie: "Coppelia"

- Teatr Muzyczny w Gdyni: "Czarodziejska miłość"

Reżyserowała także opery i operetki jak m.in.: "Carmen" i "Barona cygańskiego" w Operze i Operetce w Szczecinie, "Carmen" w Operze Wrocławskiej czy "Halkę" i "Madame Butterfly" w Teatrze Wielkim w Łodzi.

Współpracowała również jako choreograf, aktorka i tancerka z telewizją polską, a także z wytwórniami oraz reżyserami filmowymi:

- "Bolero" Maurice Ravela dla wytwórni Mosfilm, gdzie współpracowała z Leonidem Ławrowskim (1964)

- "Rzeźby mistrza Piotra" Romualda Twardowskiego dla TVP (1972)

- "Medea" Juliusza Łuciuka dla TVP (1978)

Była pedagogiem w szkołach baletowych w Poznaniu, Warszawie oraz w Moskiewskiej Akademii Tańca, wykładającym techniki tańca hiszpańskiego oraz polskich tańców narodowych.

Została odznaczona m.in.:

- Nagrodą Miasta Wrocławia (1982r.)

- Nagrodą I stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1985r.)

- Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1986r.)

- Nagrodą ZASP-u Terpsychora - za osiągnięcia w dziedzinie choreografii i pedagogiki (1998r.)

- Nagrodą Stowarzyszenia Autorów ZAiKS - za całokształt twórczości w dziedzinie choreografii (2007r.)

- Medalem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Gloria Artis (2007r.)

Teresa Kujawa powiedziała kiedyś:

"Zawsze czułam potrzebę wypowiedzenia się przez taniec, przez ruch, który mam teraz możność choreografować. Sądzę jednak, że gdyby moim przeznaczeniem było zostać pielęgniarką czy krawcową, tak samo zatraciłabym się w tych zawodach jak w sztuce tańca. Jako choreograf (...) robię teatr i to nie dla siebie, ale dla innych." po czym dodała "Jestem człowiekiem szczęśliwym".

Pani Tereso na szczęście została Pani tancerką i choreografem i proszę żyć 200 lat - co najmniej! - w tak fantastycznej formie, jaką prezentuje Pani teraz, będąc - już zawsze! - szczęśliwym człowiekiem!