Artykuły

O teatrze świadczą oczywiś­cie przede wszystkim insceni­zacje, przedstawienia. Teatr Polski począł sobie w tym se­zonie śmiało. Jako pierwszy w Polsce sięgnął po "Ocalonych" głośnego współczesnego dramatopisarza angielskiego Ed­warda Bonda. Londyńska pra­premiera odbyła się w 1965 ro­ku, ale tylko jako wieczór klu­bowy; nie pozwoliła grać tej sztuki cenzura i dopiero w kil­ka lat po jej zniesieniu w An­glii "Ocaleni" mogli wejść le­galnie na scenę.

Od chwili napisania "Oca­lonych" przez sceny przeto­czyła się fala sztuk mniej lub więcej szokujących publicz­ność. Utwór Bonda pozostał jednak nadal jednym z śmiel­szych, bezkompromisowych spojrzeń na obraz współczes­nego społeczeństwa angielskie­go. Obnaża największe zagro­żenie człowieka - pustkę ży­ciową, bezmyślną egzystencję z dnia na dzień, wyzwalającą nieraz najgorsze instynkty. Bond nie występuje w roli moralizatora. Nie karci i nie gro­mi. Pokazuje po prostu swoich antybohaterów.

"Zycie idzie dalej. Jakoś się człowiek uratuje. Jestem nie­poprawnym optymistą, choć nie wiem, czy wolno być opty­mistą". W tym komentarzu od­autorskim Edward Bond wy­raził najlepiej intencje swej sztuki. Została ona przetłuma­czona przez Stanisława Barań­czaka i Sławomira Magalę: nie był to łatwy przekład, bo au­tor gęsto posługiwał się slan­giem.

Reżyser Andrzej Witkowski trafił na scenie we właściwe akordy. Sztuka ma mocny wyraz. Negliżuje bezsens by­towania ludzi, którzy nie znajdują między sobą żadnego porozumienia czy wspólnoty. Aktorzy z wyczuciem przeka­zują osamotnienie, złe instyn­kty.

Publiczność nie nawykła do oglądania czegoś takiego w swoim teatrze, przyjmuje przedstawienie z dużym zain­teresowaniem i różnymi sąda­mi. Raz zdarzyło się nawet, o czym było głośno, że jakaś ko­bieta cisnęła na scenę krzesło. Znamienne, że przetrzymała spokojnie w swej loży scenę morderstwa dziecka, a zdener­wowały ją brzydkie słowa. Używane tak powszechnie na co dzień, ulegają one dewalu­acji. Dopiero na scenie wycho­dzi na jaw ich prawdziwe zna­czenie.