Polski balet narodowy w 1 akcie. Libretto: Bonawentura Kudlicz; muzyka: Karol Kurpiński (wg motywów Jana Stefaniego z wodewilu "Krakowiacy i Górale") oraz Józef Damse; choreografia: Julia Mierzyńska i Maurice Pion.
Prapremiera: Warszawa 14 III 1823, Teatr Narodowy.
Osoby: Szczepan, pan młody, syn organisty - Louis Thierry; Zośka, panna młoda, córka kmiecia - Felicja Dąbrowska; Organista - Józef Damse; Stanisław, kmieć - Henri Debray; Katarzyna, jego żona - Ludwika Reppe; pierwsza druhna - Julia Mierzyńska; Bąk - Józef Górecki; druhny, drużbowie, wieśniacy i wieśniaczki.
Akcja toczy się na wsi podkrakowskiej w okolicach Ojcowa i przedstawia obrzęd wesela młodej pary według tradycyjnych zwyczajów tego regionu.
Pierwszy polski balet narodowy "Wesele krakowskie w Ojcowie", znany pod skróconym następnie tytułem "Wesele w Ojcowie", jest najstarszą i najtrwalszą pozycją polskiego repertuaru baletowego. Jego znaczenie historyczne polega na wprowadzeniu po raz pierwszy na scenę polskich tańców, strojów i obrzędów ludowych, a w szczególności folkloru określonego regionu; był to pierwszy balet narodowy, napisany przez polskiego kompozytora. Trwałą pozycję zawdzięcza przede wszystkim muzyce, opartej na polskich tańcach ludowych - wdzięcznej w swym sielankowym charakterze stylizacji, pełnej inwencji melodycznej i werwy. W balecie tym widoczne są także pierwsze próby połączenia elementów polskiego folkloru z ustalonymi formami tańca klasycznego, jak np. pas de deux polskie, pas de trois krakowskie, solo-mazur pierwszej druhny, itp. Całość utrzymana jest w stylu romantycznego wodewilu, którego "ludowość" ogranicza się do malowniczych strojów i sielankowych sytuacji, do charakterystycznych cech rytmicznych i ruchowych tańców polskich, bez wniknięcia w istotną treść tradycyjnych obyczajów. Faktem jest jednak, że bezpretensjonalny, swojski charakter "Wesela w Ojcowie" zapewniał mu zawsze wielkie powodzenie u szerokiej publiczności.
Balet wznowiony był trzykrotnie przez M. Kuleszę, z rozbudowaną stroną fabularną i taneczną: 12 X 1905, 25 III 1911 i 12 XII 1914, następnie przez P. Zajlicha. W 1923 dawano go jako "Wesele na wsi" z muzyką uzupełnioną utworami K. Namysłowskiego, L.A. Lewandowskiego i L.M. Rogowskiego, sc. W. Drabika, z udz. I. Szymańskiej (Zosia) i A. Sobiszewskiego (Kuba).
"Wesele na wsi" Kurpińskiego opracował Zajlich dla programu drugiego sezonu Baletu Polskiego, z O. Sławską i Z. Kilińskim w rolach młodej pary, sc. M. Kędziora. Premiera odbyła się w lutym 1939 na Lazurowym Wybrzeżu, po czym balet ten pokazany był na wszystkich występach zagranicznych tego zespołu, m.in. na Wystawie Światowej w Nowym Jorku VI 1939.
"Wesele na wsi" wystawiały także inne teatry za granicą, np. Teatr Wielki w Petersburgu w 1856 dzięki staraniom F. Krzesińskiego; 6 VI 1899 odbyła się premiera "Krakowskiego wesela" J. Stefaniego w Królewskiej Operze w Budapeszcie, wg F. Krzesińskiego, a w 1933 M. Pianowski wystawił je z Baletem Łotewskim w Operze Ryskiej.
W Polsce zaś notujemy dwie premiery "Wesela w Ojcowie" w Poznaniu: 12 IX 1909, Teatr Polski, chor. S. Faliszewski, w obs. Z. i S. Faliszewscy, oraz 26 V 1920, Teatr Wielki, chor. M. Kulesza, sc. L. Dołżycki, w obs. S. Matuszewska i M. Kulesza. W kilku teatrach, m.in. w Wilnie, J. Ciepliński powtarzał swą wersję "Wesela w Ojcowie" wg Piona i Mierzyńskiej, opr. dla swego zespołu; wystawił ją w Katowicach 29 X 1922, Teatr Polski, sc. W. Drabik, w obs. A. Łukomska (Kasia) i J. Ciepliński (Wojciech), w Poznaniu 7 XII 1923, Teatr Wielki (w tej samej obsadzie); w Katowicach "Wesele w Ojcowie" wróciło na scenę Teatru Polskiego 3 V 1927, wznowione przez A. Luzińskiego.
Po II wojnie światowej "Wesele w Ojcowie" P. Zajlicha uświetniło pierwszy spektakl baletowy 17 VII 1946 na Scenie Muzyczno-Operowej w Warszawie z okazji jubileuszu zasłużonego baletmistrza. Następnie odbyły się, głównie w nowych wersjach, następujące premiery: Gdańsk 15 III 1952, Studio Operowe, chor. J. Jarzynówna-Sobczak, sc. K. Gajewski, w obs. J. Zielińska i Z. Kaszubski (wznowienie 21 VII 1959, w nowej sc. J. Wnukowej, w obs. H. Tarnawska i K. Regliński, pokazane tegoż roku na występach w Tbilisi) Warszawa 22 VII 1955, sala Opery, Polski Zespół Tańca, chor. E. Papliński, kost. J.M. Szancer, w obs. J. Skultety i H. Giero; balet pokazany w czasie występów zespołu w NRD (1956), ZSRR (1957) i Jugosławii (1957) Bydgoszcz 21 IX 1956, Studio Operowe, chor. R. Sobiesiak, sc. K. Gajewski (wznowienie 28 IV 1964, sc. K. Gajewski i R. Sobiesiak, w obs. A. Turska i E. Szpotański) Wrocław 26 IV 1969, Opera, chor. E. Papliński wg P. Zajlicha, sc. I. Lorentowicz, w obs. R. Syldorf i W. Karst; wznowiony w tej samej obsadzie 16 X 1971 i pokazany na występach w Dreźnie i Górlitz X 1973 Łódź 24 X 1970, Teatr Wielki, chor. J. Jarzynówna-Sobczak i P. Schulz, sc. A. Kilian, w obs. I. Wakowska i E. Jakubiak Warszawa 4 IV 1976, Teatr Wielki, chor. W. Gruca, sc. A. Kilian, w obs. B. Rajska i J. Barankiewicz; wersję tę zaprezentowano na występach w Moskwie i Mińsku X 1976 oraz w Bukareszcie XI 1976 Kraków 14 XI 1976, Teatr Muzyczny, chor. T. Gołębiowski, sc. Z. Piątkowska.
K. Kurpiński pisał wiele baletów wspólnie z innymi kompozytorami lub uzupełniał obce partytury baletowe. Jego oryginalnym utworem jest jednoaktowy balet alegoryczny "Mars i Flora", chor. L. Thierry, sc. L. Courtin, Warszawa 3 VIII 1820, Teatr Narodowy; treść baletu przedstawia zatarg między bogiem wojny Marsem (L. Thierry) a boginią kwiatów Florą (L. Polichnowska), spowodowany uprowadzeniem młodej dworki Flory, Bryzeidy (J. Mierzyńska), przez rycerza Pirrusa (M. Pion).
Własną wersję "Marsa i Flory" opracował C. Drzewiecki, sc. J. Bernaś, Poznań 16 X 1977, Polski Teatr Tańca na scenie Opery; libretto tej wersji, utrzymane w stylu operetkowym, osnute było wokół psot, jakie Amor (R. Baranowski) płata oficerowi Marsowi (W. Kościelak), aktorce Florze (L. Wojtkowiak), Malarzowi (R. Węgrzynek) i Pulcherii, przyjaciółce Marsa (R. Juszkat).
Źródło: Przewodnik Baletowy Irena Turska, PWM 1997
Ukryj streszczenie
