Czas akcji: druga połowa XX wieku.
Miejsce akcji: wnętrza mieszkalne, biuro i ulica w Londynie.
Obsada: 3 role męskie, 1 rola kobieca.
Druk: "Dialog" nr 9/1991 (pod tytułem: "Bohaterowie pracy")
Dramat w trzydziestu jeden scenach.
Victor Shosterberg ma trzydzieści lat, handluje nieruchomościami. W interesach "debiutował", jak mówi, mając lat dziewięć. Gdy znalazł ciało dziadka w ubikacji, najpierw przeszukał mu kieszenie, a dopiero potem zawołał matkę; pobrał rentę dziadka za sześć miesięcy. Gdy miał piętnaście lat, zarabiał roznosząc gazety, a dorabiał "posuwając" szpetną, starą wdowę. Shosterberg jest bezwzględny i okrutny - nienawidzi ludzi starych i chorych, uważa, że powinno się poddawać ich eutanazji: "Nie można pozwolić, by te zrobaczywiałe, przeżarte wrzodami ludzkie szczątki hamowaly postęp!". Dla niego świat dzieli się na pokonanych i zwycięzców. Szuka bezwzględnego poborcy czynszów, gotowego zrzucić emeryta ze schodów, oblać dziecku oczy kwasem i kopnąć w krocze ciężarną kobietę. "Nie zajmujemy się papierkową robotą. Jedyny papier, którego dotykam, to gotówka. U nas nie ma ostatecznych nakazów. Pierwszy jest ostateczny".
Ciemnoskóry, dwudziestopięcioletni Dawkins ma nienaganny oksfordzki akcent i "oksfordzki dyplom z wyróżnieniem z pogardy i szyderstwa oraz z aktów niczym nieuzasadnionej brutalności". Twierdzi, że ma uszkodzony mózg - jego matka upuściła mu na głowę żelazko parowe, gdy próbowała prostować mu włosy. Z Oksfordu Dawkins został wyrzucony za wyłudzanie pieniędzy przez zastraszanie. Teraz okrucieństwo należy do jego obowiązków: "Czekają na ciebie za drzwiami mieszkań drżący lokatorzy. Wykop ich. Zaszczuj ich".
Przy pomocy Dawkinsa Shosterberg pozbywa się hipisów, zajmujących "na dziko" lokal przy Motspur Road w Stoke Newington (choć wcześniej dwudziestu agentom nie udało się nawet przekroczyć jego progu). Postanawia zburzyć osiedle Mafeking, które jest - jak twierdzi - "zbutwiałe, zawilgocone, przegniłe, zagrzybione, zarobaczone". Planuje "inwestycję budowlaną o fundamentalnym znaczeniu, która w zasadniczy sposób poprawi życie społeczne i handlowe Londynu". Posyła Dawkinsa do ostatniego upartego lokatora - Dockerilla, który jest emerytowanym wojskowym; w mieszkaniu ma arsenał broni. W młodości Dockerill brał udział w interwencji antysowieckiej - ponieważ był jednak zwolennikiem komunizmu, nawiązał łączność z Sowietami. Miał nadzieję, że "towarzysz Stalin założy sobie główną kwaterę na Trafalgar Square". Został skazany na dziesięć lat ciężkich robót za wzniecanie buntu. Teraz wita Dawkinsa, mierząc do niego z karabinu maszynowego, broń jednak nie wypala, więc poborca czynszów przywiązuje walecznego emeryta do krzesła. Shosterberg, chcąc pozbyć się go i zaoszczędzić na rozbiórce, każe Dawkinsowi wrzucać do mieszkania Dockerilla znalezione u niego granaty. Jeden z nich wywołuje eksplozję; szczątki emeryta zostają rozrzucone po okolicy.
Shosterberg postanawia zająć się polityką. Jest mu obojętne, do której partii wstąpi - wyboru dokonuje, rzucając monetą: reszka - Partia Pracy, orzeł - Konserwatywna. Zależy mu tylko na miejscu w Komitecie Mieszkaniowym - polityka ma mu pomóc w prowadzeniu interesów, chce "myśleć kategoriami wielkich pieniędzy". Głosi polityczne frazesy i swoją życiową filozofię: "Wolność, o której myślę, to prawdziwa wolność. Wolność inicjatywy. Wyjść w świat z pięćdziesiątką i zrobić z tego pięćdziesiąt tysięcy [...] Wolność to zrobić fortunę i być z tego dumnym!".
Shosterberg ma kochankę, dwudziestoczteroletnią Glorię. Gdy się poznali, dziewczyna była stajenną w szkole jazdy konnej w Epsom. Pewnego dnia Gloria odkrywa, że ma na piersi guz; jest załamana. Shosterberg nie okazuje jej krzty współczucia, mimo to zabiera ją do najlepszych lekarzy, płaci za operację i jedzie z nią na rehabilitację w Dolomity. Potem jednak rzuca Glorię - jest nią znudzony ("Związki miłosne są jak nieruchomości. Ileś tam czasu w naturalny sposób trwają, a potem trzeba je zburzyć") i nie ma ochoty dotykać jej piersi, choć po operacji nie ma śladu. Gloria postanawia się zemścić, posługując się Dawkinsem. Szczuje go przeciwko Shosterberowi ("Wiesz przecież, że on cię nigdy nie lubił. Zawsze miał coś do ciebie. Przede wszystkim nie mógł znieść, że jesteś wykształcony"), poborca czynszów nie potrzebuje jednak ideologii, by być okrutnym. Jak sam przyznaje, akty przemocy popełnia "na zimno". Dawkins rzuca się na Shosterberga, Gloria wkłada mu worek na głowę, Dawkins wiąże go. Gloria chce się wycofać i uwolnić kochanka, ale poborca czynszów nie rezygnuje. Shosterberg prosi Glorię, by wezwała policję, jest jednak za późno: Dawkins zabija swojego pracodawcę nożem sprężynowym równie bezwzględnie, jak zabijał na jego zlecenie.
Przed sądem usprawiedliwia swój czyn ciężkimi i bolesnymi przeżyciami, które ma za sobą. "Skutkiem tego wszelkie moje czyny mogą być usprawiedliwione zachwianą równowagą psychiczną".
Ukryj streszczenie