Przedstawienia

Opera w 3 aktach; libretto: Francesco Maria Piave wg "Damy Kameliowej" Aleksandra Dumasa-syna.
Prapremiera: Wenecja 6 III 1853.
Premiera polska: Warszawa 1856 (wersja oryginalna), 1864 (wersja polska).
Osoby: Violetta Valery - sopran; Flora, jej przyjaciółka - mezzosopran; Annina, służąca Violetty - mezzosopran; Alfred Germont - tenor; Jerzy Germont, jego ojciec - baryton; Gaston de Letorieres - tenor; baron Douphol - baryton; markiz d'Obigny - bas; doktor Grenvil - bas; Józef, służący Violetty - tenor; damy, panowie, służba.
Akcja rozgrywa się w Paryżu ok. 1830 r. (wg innej wersji ok. 1700).
Akt I. W apartamentach pięknej kurtyzany Violetty Valery odbywa się wspaniały bal. Gospodynię otacza rój paryskiej zło­tej młodzieży, a także i kilku starszych arystokratów. Młody Alfred Germont intonuje toast na cześć władającej światem miłości (toast "Libiamo, libiamo"). Alfred jest po raz pierwszy w domu Violetty, wprowadzony przez jednego z przyjaciół. Wi­dywał ją jednak nieraz i pokochał gorąco od pierwszego wej­rzenia. Nie tai przed Violettą swych uczuć, ona jednak oświad­cza, iż jej serce nie jest już zdolne do prawdziwej miłości, i radzi Alfredowi, aby starał się zapomnieć o niej, póki jeszcze czas (duet "Un di felice, eterea"). Jednak pod wpływem gorących słów Alfreda w sercu Violetty budzą się echa dawnych, zapo­mnianych już uczuć. Zostawszy sama, rozmyśla nad pustką i ni­cością życia, jakie dotychczas pędziła, pozornie tylko wesołego i beztroskiego. Postanawia zerwać z przeszłością i z Alfredem zacząć nowe życie (aria "Ah! for'e lui - Sempre libera").
Akt II. Odsłona 1. Alfred i Violetta porzucili Paryż i żyją w ustronnej willi pod miastem, z dala od świata, zajęci wy­łącznie swą miłością (aria Alfreda "De miei bollenti spiriti"). Alfred nie domyśla się, że Violetta ma poważne trudności ma­terialne. Gdy przypadkiem dowiedział się od służącej Anniny, że pani kazała jej jechać do Paryża i sprzedać znajdujące się tam sprzęty i kosztowności, śpieszy sam do miasta, by zdobyć środki potrzebne dla uregulowania długów i zobowiązań swej ukochanej. Wkrótce po jego odjeździe zjawia się w willi Violetty ojciec Alfreda. Przyjechał, by odebrać Violetcie swego syna. Siostra Alfreda jest bowiem zaręczona i do małżeństwa tego rodzina Germontów przykłada wielką wagę, gdyby jednak narzeczony jej dowiedział się, że Alfred żyje u boku upadłej kobiety, zerwałby zaręczyny. Stary Germont widzi, że Violetta nie jest już płochą zalotnicą, jaką była dawniej, wielkość jej miłości wzrusza go głęboko, jednak przeważa w nim wzgląd na obyczaje i przesądy głęboko zakorzenione w jego środowi­sku. Błaga więc Violettę, aby dla dobra Alfreda i jego rodziny zrezygnowała ze swej miłości (duet "Ah, dite alla giovine"). Violetta, która już wiele poświęciła dla Alfreda, godzi się wreszcie i na tę najcięższą ofiarę. Gdy Alfred wraca, oświadcza mu, że musi na krótki czas wyjechać. Po odjeździe Violetty Alfred odnajduje list, w którym ukochana donosi, że wyjeżdża na zawsze, postanowiła bowiem wrócić do Paryża i prowadzić dawny tryb życia. Miotany gniewem i zazdrością, chce natych­miast podążać w ślad za nią, jednak wybiegając z domu spo­strzega w drzwiach swego ojca. Starzec w serdecznych słowach błaga Alfreda, by nie szukał Violetty i wrócił do rodziny (aria "Di provenza mare il suol"); prośby jego jednak nie odnoszą skutku. Alfred śpieszy do Paryża szukać Violetty.
Odsłona 2. U Flory Bervoix, przyjaciółki Violetty, odbywa się przyjęcie. Dla zabawienia licznie zebranych gości gospo­dyni zaprosiła hiszpański zespół baletowy. Wśród przybyłych widzimy Violettę u boku barona Douphol. Zjawia się Alfred. Udając, że nie dostrzega Violetty, zasiada do gry w karty z ba­ronem. Szczęście mu sprzyja - wygrywa poważne sumy, na­stępnie prowokuje rozdrażnionego już rywala do ostrej wymia­ny zdań i wreszcie wyzywa go na pojedynek. Gdy Violetta stara się przeszkodzić starciu, Alfred obrzuca ją obelgami, na­stępnie ciska jej pod nogi wygrane przed chwilą pieniądze, jako zapłatę za chwile spędzone razem z nią. Upokorzona i zła­mana Violetta mdleje, zaś ojciec Alfreda, który zjawia się właśnie w tym momencie, wyprowadza syna czyniąc mu wy­rzuty za jego brutalne zachowanie.
Akt III. Tragiczne przejścia podkopały do reszty i tak już słabe zdrowie Violetty. Ciężko chora, leży samotna w swym mieszkaniu, marząc tylko o tym, by przed śmiercią jeszcze ujrzeć ukochanego (aria "Addio del passato"). Alfred dowiedział się poniewczasie, jak wielką ofiarę poniosła dla niego Violetta, i zdołał u ojca wybłagać zezwolenie na ślub z ukochaną. Przy­bywają obydwaj do domu Violetty, która na widok Alfreda zapomina o swej chorobie i wraz z nim snuje plany szczęśliwej przyszłości (duet: "Parigi, o cara"). Jednak jest już za późno. Życie Violetty gaśnie - w ramionach ukochanego oddaje ostat­nie tchnienie.
W przeciwieństwie do sukcesów "Trubadura" premiera "Traviaty", która odbyła się zaledwie w 2 miesiące później, zakończyła się zupełnym fiaskiem. Podawano rozmaite powody niepowodzenia: nieudolność śpiewaków, nie spotykane dotąd w poważnej operze współczesne stroje, zamiast średniowiecznych lub antycznych, itp. Przyczyna leżała jednak w samej treści dzieła: ówczesna publiczność gorszyła się, iż upadła kobieta jest bohaterką opery, a perypetie jej rozgrywają się współcześnie. Verdi prze­widywał burzę wokół "Traviaty" - był obecny na przedstawie­niu "Damy Kameliowej" w paryskim teatrze i obserwował sensa­cję, jaką wzbudziła sztuka. Nie zawahał się jednak przed uka­zaniem na scenie operowej realizmu współczesnego życia, i w ten sposób wyprzedził o lat kilkadziesiąt kierunek zwany weryzmem, który miał zatriumfować w muzyce operowej pod ko­niec XIX w. Zaskakująca dla współczesnych widzów była nie tylko "werystyczna" treść, ale i charakter muzyki, wyprzedza­jącej z kolei o sporo lat zrodzony później we Francji i w Rosji gatunek opery lirycznej. Dominującą cechą "Traviaty" jest jej kameralność - na początku zamiast hucznej uwertury mamy subtelny wstęp z ,,seraficznymi" współbrzmieniami skrzypiec w najwyższym rejestrze (jak w Wagnerowskim "Lohengrinie"), a w całej operze wprowadza kompozytor jedynie dwie duże sceny zbiorowe. Z akcji scenicznej ciężar przesuwa się na we­wnętrzne przeżycia osób działających. Do przyjęcia tego rodza­ju dzieła ówczesna publiczność była zupełnie nie przygotowana. Początkowo przeciwnicy dzieła Verdiego odnieśli zwycięstwo: kompozytor musiał zmienić tytuł dzieła z "Traviaty" na "Violettę" (od imienia głównej bohaterki), a czas akcji cofnięto o sto kilkadziesiąt lat, aby choć częściowo zatrzeć jej realistyczny charakter i umożliwić użycie stylowych kostiumów z epoki Ludwika XIV. Nawet i po tych zmianach nie od razu zdobyła "Traviata" powodzenie. Z czasem jednak piękno melodii, nastrojowość i subtelny koloryt opery Verdiego znalazły właściwe uznanie, i dziś święci ona nieustannie triumfy na wszystkich scenach świata. (Świetną wykonawczynią partii Violetty na scenach amerykańskich była w 1883 znakomita Marcelina Sembrich-Kochańska.)
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997

Ukryj streszczenie