Przedstawienia

Opera komiczna w 2 aktach; libretto: Gennartonio Federico.
Prapremiera: Neapol 28 III 1733.
Premiera polska: Warszawa 1774 (wersja niemiecka), 1780 (wersja polska).
Wykonawcy: Uberto - bas; Serpina (Zerbina), jego służąca - sopran; Vespone, służący- - rola niema (w innej wersji Uberto zwie się doktor Pandolfo, a jego służąca - Scapina).
Akcja toczy się w domu Uberta w pierwszej połowie XVII w.
Akt I. Bogatego starego kawalera Uberta niemiłosiernie tyra­nizuje jego młoda i sprytna służąca, Serpina. Zapomina ona np. podać swemu chlebodawcy śniadanie, zaś po paru godzinach czekania oznajmia, że teraz już nie warto jeść śniadania, gdyż ze względu na późną porę obiad byłby rzeczą bardziej właściwą. Kiedy Uberto chce wyjść z domu, Serpina zamyka drzwi wyj­ściowe na klucz. Zrozpaczony Uberto, choć jest zaprzysiężo­nym kawalerem, postanawia ożenić się, aby tym sposobem uwol­nić się od tyranii swej służącej. Na to jednak Serpina, która kobiecą intuicją odczuwa ukrywany sentyment Uberta do niej, oświadcza, że i owszem, nie ma nic przeciwko temu, ale pod warunkiem, iż Uberto ożeni się... właśnie z nią. Gdy zaś Uberto z oburzeniem odrzuca ten pomysł, Serpina postanawia przepro­wadzić swój plan podstępem.
Akt II. W przeprowadzeniu zamierzonego planu pomaga Serpinie służący Vespone. Serpina przebiera go w mundur wojskowy i przedstawia Ubertowi jako swego narzeczonego - kapitana di Tempesta, którego nazwisko (po polsku - Burza) ma w pełni odpowiadać gwałtowności jego charakteru. Uberto, litując się nad smutną dolą Serpiny u boku tak strasznego człowieka, a trochę też zastraszony groźną miną oficera doma­gającego się jakoby bardzo wysokiego posagu, decyduje się wreszcie sam poślubić Serpinę. Teraz przebrany Vespone dema­skuje się i Uberto widzi, że padł ofiarą podstępu. Jest jednak już za późno - trzeba dotrzymać słowa, czym zresztą chlebo­dawca Serpiny nie jest bynajmniej zmartwiony.
Był w Neapolu w pierwszej połowie XVIII w. zwyczaj prze­niesiony z Wenecji, iż w przerwach między aktami opery po­ważnej odgrywano krótkie komiczne scenki, zwane intermezza­mi. Używano w nich często neapolitańskiego dialektu, a wy­stępować mogło nie więcej jak dwoje artystów-śpiewaków i ewentualnie jedna lub więcej postaci niemych (w rolach mi­micznych); zwyczaj ów wszedł na scenę operową z dawnej commedia dell`arte. Takim to właśnie intermezzem była "La serva padrona", wystawiona po raz pierwszy podczas uroczy­stości z okazji urodzin cesarzowej Elżbiety Krystyny wraz z ope­rą seria również Pergolesiego - "Il prigionier superbo" ("Niezłom­ny więzień".) Rychło jednak skromne intermezzo sławą swą zaćmiło operę, której miało towarzyszyć, a co więcej - dało początek nowemu gatunkowi twórczości operowej, mianowicie operze buffa. Charakterystycznymi cechami opery buffa, oprócz wymienionych już wyżej, były m. in.: budowa 1- lub 2-aktowa (między aktami opery seria - dwie przerwy), niewielkie roz­miary, dialogi w formie "recitativo secco", prostota konstrukcji - arie czy duety miały raczej postać pieśni - oraz treść o cha­rakterze komediowym lub nawet farsowym. Z czasem, poprzez twórczość takich kompozytorów, jak Jommelli, Sacchini, Piccini, Galuppi czy Paesiello, opera buffa poczęła rozwijać się i rozbudowywać, przejmując coraz więcej elementów właści­wych operze seria, aby wreszcie osiągnąć szczyt swego rozkwi­tu w twórczości Mozarta i Rossiniego. "La serva padrona", wpro­wadzona przez trupę Bambiniego do Paryża (1752), zdobyła sztur­mem stolicę Francji, stając się przyczyną głośnego sporu tzw. buffonistów i antybuffonistów.
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997

Ukryj streszczenie