Opera komiczna w 2 aktach; libretto: G. Bertati, wg komedii Colmana i Garricka "The Clandestine Marriage".
Prapremiera: Wiedeń 7 II 1792.
Premiera polska: Warszawa 1805.
Osoby: Geronimo, bogaty kupiec - bas; Karolina i Lisetta, jego córki - soprany; Paolino - tenor; Fidelma, siostra Geronima - mezzosopran; hrabia Robinson - bas.
Akcja rozgrywa się w Bolonii w XVIII w.
Akt I. Bogaty kupiec Geronimo pragnie wprowadzić swą rodzinę do szlacheckiego stanu, a drogą do tego celu ma być wydanie obu jego córek za mąż za arystokratów. Tymczasem młodsza córka Geronima, Karolina, pokochała pracującego w jego kantorze skromnego pisarczyka Paolina i poślubiła go - lecz w tajemnicy, wiedząc, że ojciec jej nigdy by się na to małżeństwo nie zgodził.
Tymczasem Geronimo otrzymuje list, z którego wynika, że niebawem przybędzie do jego domu angielski lord, hrabia Robinson. Zamierza on poślubić starszą córkę Geronima, Lisettę, której wprawdzie nie zna, ale wie, że jej posag wynosi 100 000 talarów... Lisetta jest zachwycona perspektywą małżeństwa z angielskim arystokratą, natomiast Karolinę dręczy troska. Nie wiedząc o jej tajemnicy, Fidelma, siostra Geronima prowadząca mu dom, pociesza młodą dziewczynę i zapewnia, że i do niej także uśmiechnie się szczęście małżeńskie. A oto przybywa oczekiwany hrabia Robinson. Witany z należnym szacunkiem, oświadcza, iż jest wrogiem wszelkich zbędnych ceremonii i przybiera z miejsca familiarny ton (aria "Senza cerimonie"). Młody Paolino, pozostawszy na chwilę sam na sam z hrabią, pragnie wykorzystać tę okazję, aby prosić o wstawiennictwo u ojca Karoliny. Nim jednak zdążył swoją prośbę wypowiedzieć, dowiaduje się ku swojej rozpaczy, że hrabia ujrzawszy obie córki Geronima, zapragnął poślubić - nie Lisettę, lecz właśnie młodszą, Karolinę, i w zamian za zgodę Geronima gotów jest nawet zrezygnować z połowy przyrzeczonego posagu. Nadaremnie próbuje Karolina zniechęcić hrabiego tłumacząc mu, że jest prostą mieszczką i nie nadaje się na żonę arystokraty (aria "Predonate signor mio").
Akt II. Chciwy Geronimo, widząc szansę czystego zysku w wysokości 50 tysięcy talarów, zgadza się spełnić życzenie hrabiego i oddać mu Karolinę za żonę. Ponieważ zaś Lisetta podkochuje się w urodziwym Paolinie i chciałaby rozdzielić go z Karoliną, przeto następuje cała seria komplikacji i zabawnych nieporozumień (aria Paolina "Pria che spunti"). Wreszcie jednak wszystko kończy się szczęśliwie - hrabia decyduje się ostatecznie poślubić Lisettę, a udobruchany Geronimo udziela upragnionego błogosławieństwa związkowi Karoliny i Paolina.
Do najświetniejszych dzieł Cimarosy należy opera "Potajemne małżeństwo", napisana w 1791 na osobiste zamówienie austriackiego cesarza Leopolda II. Premierowe przedstawienie w wiedeńskim Burgtheater spotkało się z takim entuzjazmem publiczności, że... całą operę trzeba było powtórzyć jeszcze raz. Później przeszło "Potajemne małżeństwo" w triumfalnym pochodzie przez szereg scen europejskich, porównywane przez współczesnych nawet z dziełami Mozarta, co nas może dzisiaj już nieco dziwić. W głównych rolach występowali najwięksi śpiewacy romantycznej epoki, jak Maria Malibran, Henriette Sontag, Rubini, Tamburini czy Lablache. W 1805 wystawiono operę Cimarosy także w Warszawskim Teatrze Narodowym, a później, gdy wybudowany został Teatr Wielki, wznowiono ją w polskim przekładzie samego Karola Kurpińskiego i pod jego batutą.
Źródło: Przewodnik Operowy, Józef Kański, PWM 1997
Ukryj streszczenie