Przedstawienia

Czas akcji: współcześnie.
Miejsce akcji: gabinet okulistyczny.
Obsada: 3 role męskie.
Druk: "Dialog" nr 3/1961; "Teatr 6", Noir sur Blanc, Warszawa 1998.

Dramat w jednym akcie.

Wnuk przyprowadza Dziadka do Okulisty. Dziadek źle widzi, potrzebuje okularów, ponieważ chce polować na Karola. Ani Dziadek, ani Wnuk nie znają Karola, nie wiedzą, kim jest ani czy zrobił coś złego, ale wcale im to nie przeszkadza:

"Okulista: Więc panowie w ogóle go nie znają?
Wnuk: Przecież mówię wyraźnie, że go szukamy.
Okulista: Pański dziadek także go nie zna?
Wnuk: Bez okularów?! Żartuje pan!
Okulista: Jakże panowie chcą poznać kogoś, kogo nie znają?
Wnuk: Przecież nie możemy go znać, jeżeli go najpierw nie poznamy. To chyba proste".

Dziadek ma na ramieniu dubeltówkę, a Okuliście, który czuje się - na razie tylko trochę - niepewnie, nie udaje się go rozbroić. Nie udaje się również próba dobrania pacjentowi okularów - rutynowe metody zawodzą, gdyż Dziadek jest analfabetą. Wnuk nie rozumie słowa "analfabeta", podobnie jak słowa "protoplasta" - sądzi, że obydwa są obraźliwe: "Może pański dziadek był protoplasta, ale nie mój! W naszej rodzinie nigdy nie było chorób wenerycznych!"
Jedno jest pewne: Okulista traci przewagę, należną jego społecznej pozycji i roli lekarza, na rzecz Dziadka i Wnuka: "Czy my się pana boimy? Nie, to pan się nas boi". Dziadek postanawia wypróbować okulary lekarza; Okulista, po krótkim proteście, kapituluje. Oddanie dziadkowi okularów ma wymiar symboliczny: "Okulista po zdjęciu okularów staje się bezbronny, ruchy ma niepewne [...] Dziadek zyskuje to, co utracił doktor: pewność ruchów, celowość spojrzenia".
Dziadek w okularach Okulisty czuje się świetnie, a w lekarzu rozpoznaje ... Karola. Od tej chwili Okulista, nieudolnie maskując strach, stara się odwlec egzekucję. Nie udaje mu się uciec przez drzwi, więc w końcu chowa się pod kanapę. Gdy zawodzi próba udowodnienia, że nie jest Karolem, udaje mu się zaszczepić w prześladowcach myśl, że Karoli jest wielu. Składa donos na swojego pacjenta, który ma być prawdziwym Karolem i który rzekomo szkalował Dziadka i Wnuka. I tak oto niepostrzeżenie niedoszła ofiara staje się współpracownikiem:
"Przyznam się, że zanim panowie tu przyszli, idea karolstwa była mi obca. Ale w trakcie dyskusji otwarły mi się oczy. Nie jestem Karolem, panowie mi nie uwierzyli, trudno. Ale nie mogę ścierpieć myśli, że ja zginę, a prawdziwy Karol będzie sobie chodził po świecie i wyśmiewał się z panów [...] Nie tyle chodziło mi o moje życie, ile o sprawiedliwość [...] przełamałem w sobie resztki mojej dawnej pseudomoralności i postanowiłem powiedzieć".
"Prawdziwy" Karol ma zaraz nadejść; Okulista, chcąc zająć uwagę prześladowców, poluje na wyimaginowaną muchę. W końcu drzwi otwierają się, padają strzały. Dziadek i Wnuk wychodzą, obiecując wrócić. Zabierają okulary Okulisty, zostawiają za to swój numer telefonu ("A jakby pan jeszcze wiedział o kimś...").
Okulista wciąga do gabinetu ciało zastrzelonego pacjenta. Bada jego oczy, starając się stłumić wyrzuty sumienia: "To był i tak nieuleczalny przypadek odklejenia się rogówki [...] Tak czy tak, nie mógłbym wiele zrobić dla niego [...] Zresztą mógł nie przyjść. Nie był na dzisiaj zapowiedziany". Dzwoni telefon; pacjent, który zapisuje się na wizytę, ma na imię Karol. Okulista odkłada słuchawkę, po czym podnosi ją znowu, by zadzwonić do Dziadka i donieść mu o wizycie Karola.

Ukryj streszczenie