John Millington Synge
Prowincjonalny playboy
Czas akcji: bliżej nieokreślony.
Miejsce akcji: wieś na irlandzkiej prowincji.
Obsada: 6 ról męskich, 5 ról kobiecych.
Druk:
Sztuka w trzech aktach.
Akt I
Gdzieś na irlandzkiej prowincji mężczyźni wybierają się na nocne czuwanie przy nieboszce. Córka karczmarza - Pegeen, nie chce zostać całą noc sama. Jej ojciec - Michael, próbuje namówić Shawna, narzeczonego Pegeen, aby z nią został. Shawn jednak odmawia, boi się kary boskiej po takiej wspólnej nocy z dziewczyną. Niespodziewanie w karczmie zjawia się nieznajomy. To Christy, który przybył z sąsiedniej wsi. Młody, przystojny chłopak, który szuka schronienia przed policją, bo - jak mówi - przed kilkoma dniami łopatą rozłupał czaszkę swojego ojca. Mężczyźni, którym najwyraźniej imponuje jego wyczyn, zapewniają go, że tutaj może się niczego nie obawiać, a Michael proponuje mu, żeby najął się u niego jako chłopak do pomocy - karczma jest jednocześnie nielegalną gorzelnią, a obecność takiego chwackiego chłopa sprawi, że policja będzie się tu bała zaglądać. Christy zgadza się, zostaje z Pegeen, podczas gdy mężczyźni wyruszają czuwać przy zmarłej.
Młodzi rozmawiają, coraz bardziej sobą wzajemnie zainteresowani. Niespodziewanie przybywa ciekawska wdowa Quin, która mimo nocnej pory przyszła, żeby poznać przybysza i jak mówi, zabrać go do siebie, bo nie wypada, aby ktoś taki spał w domu sam z panienką. I na niej Christy robi wyraźnie duże wrażenie. Pegeen jednak, mimo oporów wdowy, wyprasza ją stanowczo i zatrzymuje Christophera przy sobie.
Akt II
Christy nie jest w ciemię bity i widząc jakie wrażenie robi na wszystkich opowieść o tym, jak zabił ojca, nie ma już oporów, by opowiadać o tym wszystkim, którzy tylko chcą słuchać, zwłaszcza kobietom, które z samego rana przybiegają ze wsi, żeby go obejrzeć, bo wieść o przybyciu chłopaka rozeszła się lotem ptaka. Każda przynosi dla niego, co ma najlepszego: a to jaja, a to placek, a to kurę i korzystając z chwilowej nieobecności Pegeen, na wyścigi zabiegają o jego względy, wypytują o szczegóły zabójstwa, nie kryjąc podziwu dla jego krzepy i odwagi. Przybywa również ponownie wdowa Quin, która oznajmia, że zgłosiła przybysza do zawodów sportowych, jakie mają się odbyć we wsi tego dnia. Kiedy wraca Pegeen, widząc, co się dzieje, wyprasza wszystkie i daje burę Christopherowi, że tak beztrosko opowiada o zabójstwie i zaraz ściągnie sobie na głowę policję. W gazetach porannych na szczęście nic o zabójstwie w okolicy nie napisano, ale widocznie nie znaleźli jeszcze trupa. Zjawia się Shawn, który korzystając z chwilowej nieobecności Pegeen, próbuje przekupić przybłędę, aby opuścił wieś i dał jego narzeczonej spokój. Christy nie godzi się na to, ale przyjmuje od Shawna ubranie, w którym będzie mógł wystąpić w zawodach. Wdowa proponuje Shawnowi pomoc, za krowę, barana i parę innych prezentów, obiecuje mu, że uwiedzie Christa dla siebie. Shawn godzi się ochoczo i tuż po jego wyjściu wdowa przystępuje do przekonywania Christophera.
Niespodziewanie jednak zjawia się Mahon - ojciec chłopaka, który jak się okazuje, po ciosie łopatą wcale nie wyzionął ducha, a jedynie stracił przytomność, a po jej odzyskaniu wyruszył na poszukiwanie marnotrawnego syna. Christo, kiedy tylko dostrzega go z daleka, ze strachu chowa się przed nim, a wdowa Quin przekonuje rannego, że jego syn co prawda przechodził przez wioskę, ale uciekł. Mahon wierzy i rusza dalej. Wdowa obiecuje Christopherowi, że nie powie nikomu o tym, że wcale nie zabił ojca, jeżeli z nią zamieszka. Christy jednak prosi ją, aby pomogła mu zdobyć Pegeen, w której się zakochał i w końcu za odpowiednią cenę Wdowa się godzi i obiecuje milczeć.
Akt III
Trwają zawody. Wszystkie dziewczęta ze wsi podziwiają zawodników, a zwłaszcza Christophera, który zręcznością bije wszystkich na głowę. Tymczasem jego ojciec spotyka wracających z czuwania przy zwłokach pijanych Jimiego i Phillego. Mówi im kim jest i kogo szuka, zanim jednak chłopcy zdążą mu na dobre uwierzyć, zjawia się wdowa Quin, która wmawia im, że nikt z taką dziurą w głowie nie może być normalny i Mahon z pewnością zwariował, skoro opowiada takie brednie. Skoro jego syn to taki tchórz i oferma, jak mówi Mahon, to Christo, który wygrywa wszystkie po kolei zawody, jego synem być nie może. Mahon początkowo protestuje, ale w końcu daje sobie wmówić, że od tego ciosu łopatą poplątało mu się w głowie i daje się namówić, by uciekać, zanim go ludzie wyśmieją i obrzucą kamieniami. Tymczasem Christy wygrywa zawody, wiwaty dziewcząt na jego cześć nie mają końca, a ten, rozpierany dumą, oświadcza Pegeen, że zamierza się z nią ożenić. Ta nie ma zamiaru mu bynajmniej odmawiać i kiedy wraca podchmielony Michael - jej ojciec, oznajmiając, że właśnie otrzymał od ojca Reilly dyspensę i choćby zaraz może ją wydać za Shawna, Pegeen protestuje. Jeśli za kogoś wyjdzie - to tylko za Christophera. Wobec bierności Shawna i zdecydowania córki, Michael nie ma wyjścia i błogosławi temu nieoczekiwanemu związkowi. Wtedy jednak niespodziewanie zjawia się Mahon. Kłamstwo Christa ostatecznie wychodzi na jaw. Rozczarowana Pegeen grożąc im, wygania obu. Zdesperowany i wściekły Christy rzuca się na ojca i zabija go. Tym razem mężczyźni, mimo strachu przed jego siłą, postanawiają natychmiast doprowadzić go na policję i powiesić. Kobiety próbują pomóc mu w ucieczce, Christy jednak nie chce uciekać. Jest przekonany, że zabijając ojca przy świadkach, odzyskał utracone względy Pegeen. Dziewczyna jednak nie ma zamiaru mu przebaczać i osobiście pomaga w jego pojmaniu. Wtedy Mahon odzyskuje przytomność. Okazuje się, że i tym razem Christy w roli mordercy się nie sprawdził. Mężczyni puszczają chłopaka, a ten wyrusza z ojcem z powrotem do domu, oznajmiając mu jednak, że odtąd to on będzie tym, który rządzi. Po ich odejściu wszyscy oddychają z ulgą, jedynie Pegeen wzdycha: "Straciłam go, jedynego playboya w tej nędznej dziurze."
Ukryj streszczenie
