Przedstawienia

Obsada: 5 ról męskich, 3 kobiece. Chór wieśniaków.

---

Chłopski syn został proboszczem we wsi pod Tarnowem. Marzył, by być szanowanym kapłanem, lecz zakochał się w Młodej. Mieszkają razem na plebanii i mają dwoje dzieci. Wieś ich potępia, ale głośno nikt nie protestuje. Widzą jednak, że Ksiądz odmawia chrztu dziecku plebańskiej dziewki i parobka, którzy żyli bez sakramentu, a Młoda wygania ją ze służby.

Na wieś spada klęska suszy, uważana za karę boską. Mieszkańcy uznają, że to z powodu grzesznego życia proboszcza Bóg karze wszystkich. Sprowadzają więc z lasu Pustelnika, by poradził, jak odwrócić klątwę. Pustelnik oświadcza, że trzeba złożyć ofiarę: na ugorze należącym do plebanii ułożyć w stos sągi drzewa i w całopaleniu złożyć płody ziemi. Ksiądz gwałtownie zabrania podobnych praktyk. Nazywa je zabobonem, pogańskim obrzędem.

Do wsi przyjeżdża stara matka Księdza, nieświadoma losów syna. W rozmowie z nią kapłan wyznaje wszystko. Wie, że jest przeklęty, ale kocha Młodą i dzieci. Mimo to jest przekonany, że jego najbliżsi są skazani na wieczne potępienie: "Tyle więc mego szczęścia z nimi, / co się napatrzę na tych troje... / Czasem to łysną się nad nimi / onych piekielnych ogniów zwoje, / w oczach się moich robi ciemno / i słyszę klątwy płacz nade mną".

Ksiądz uważa, że ocalić ich mogłaby tylko okrutna śmierć w ogniu ziemskim, która otworzyłaby oczyszczonym wrota wiecznego zbawienia.

Matka, uścisnąwszy wnuczęta, odjeżdża. Odwozi ją syn; nie wie, że ich rozmowę podsłuchała Młoda. Ciężar winy ją przygniata, przeraża los dzieci. W końcu dojrzewa w niej decyzja. Kiedy następnego dnia zapłonie stos - zaprowadzi tam swoje dzieci, by spłonęły na znak ofiary. W ten sposób ocali ich dusze. Podpala stos, nad którym ukazuje się biała gołębica wiodąca dwoje młodych. Ksiądz widzi w nich zbawione dusze Młodej i dzieci, wie, że zapłaciły straszną cenę: "Ja człowiek, ojciec nieszczęsny / zaparłem się mojej krwie, / dzieci mi giną w męce! / Jam wydał me dzieci na ognie, na stos!... / Czymże mi była moja Wiara: / Sen, Sen, przesądny Czar! / Piekło i Niebo leci w gruz, / Zapada się w otchłanie". Oszalała Młoda "jak krwawa strzyga biegnie z żagwią ku wsi, by niszczyć, podpalać wszystko!", lecz ginie ukamienowana przez chłopów.

Na niebo wypełzają czarne deszczowe chmury. Stos spłonął i odwrócił klęskę posuchy. Lecz oto błyskawice rozjaśniają niebo. W wieś uderzają ogniste pioruny.

Ukryj streszczenie