Czas akcji:
Miejsce akcji:
Obsada: 2 role męskie, 1 rola kobieca i epizody.
Druk: "Dialog"
Ten pozbawiony realnej akcji, ekstatyczny dramat rozgrywa się w piwnicy sanatorium dla umysłowo chorych w Kreutzlingen, do którego trafił cierpiący na schizofrenię genialny tancerz Niżyński. Kieruje on tutaj dziwacznym, obłędnym obrzędem pośmiertnym ku czci zmarłego właśnie w Wenecji Diagilewa, twórcy Baletów Rosyjskich. Współuczestnikami rytuału - nazwanego panichidą, ale łączącego w sobie elementy czarnej mszy i zdeformowanego obrządku katolickiego - są inni chorzy, a główne role odgrywają pacjenci "Romola" i "Diagilew". Z pełnych maniackich powtórzeń kwestii tej trójki wyłaniają się najwyrazistsze momenty życia tancerza: jednocześnie niewinnego i lubieżnego, świętego idioty, któremu otrzymany od Boga dar tańca przysporzył ziemskiej chwały i uwielbienia licznych kochanków. Najważniejszy z nich, Diagilew, przestawiony jest tu jako szatan i demiurg, który całkowicie zawładnął życiem Niżyńskiego. Wspomnienia o nim to punkt szczytowy dramatu: Niżyński obnaża się, jego słowotok to wybuch diabelskości, amoralności, pychy. Bóg zsyła ratunek - żonę Romolę. Diabeł-Diagilew mści się, odsuwając tancerza od występów. Niżyński rozpaczliwie woła do Boga o pomoc. Końcówka dramatu to coraz więcej sprawozdań szpitalnych o pogłębiającej się chorobie i coraz więcej odniesień do Męki Pańskiej. Ofiara z Niżyńskiego dopełnia się: "Romola" i "Diagilew" przybijają go do deski - ukrzyżowany Niżyński nadal tańczy.
Dramat Tomaszuka, inspirowany dziennikiem Niżyńskiego, przedstawia tancerza jako chrystusopodobną istotę, o którą toczą walkę szatan i Bóg; istotę, która zaprzepaściła boski dar, zdolny zbawiać innych ludzi - taniec i pozwoliła kierować sobą uosabiającemu Szatana Diagilewowi; istotę, która, po latach życia w nie do końca sobie uświadamianym grzechu, w końcu go rozpoznaje i wypiera się diabła, umierając na krzyżu choroby.
Ukryj streszczenie
