Przedstawienia

Czas akcji: lata czterdzieste XIX w.
Miejsce akcji: majatek wiejski w Nohant (Francja).
Obsada: 6 ról męskich, 4 role żeńskie, epizody - służący, wiejska dziewczyna.
Druk:

Dramat w trzech aktach

W majątku George Sand pracuje kilku artystów: Chopin komponuje, gospodyni pisze, Clésinger rzeźbi, a Teodor Rousseau maluje; malować próbuje także syn pisarki, Maurycy, choć Rousseau i Chopin odmawiają mu wszelkiego talentu. Artyści toczą spór o wyższość swoich dyscyplin; Clésinger i Rousseau spierają się o to, czy trudniej uprawiać malarstwo czy rzeźbę. George Sand twierdzi, że "rzeźbiarz nigdy nie jest artystą w całym znaczeniu tego słowa. Do swojej sztuki potrzebuje bowiem tęgich muskułów". Pisarka przekonuje uczennicę Chopina, Rozjerkę, o wyższości literatury nad muzyką: "... mnie się wydaje, że twórczość literacka jest bardziej uduchowiona od muzycznej. My pisarze mamy więcej do czynienia z myślą. Jesteśmy przy tym bliżsi przyrody, która jest niewyczerpalnym źródłem ducha". Tymczasem muzycy "przemawiają językiem zrozumiałym dla wszystkich narodów, dla tłumów nawet. Są oceniani od razu, na gorąco, tym można tłumaczyć wszystkie wielkie sławy muzyczne, jak Liszt, jak Chopin. Podczas kiedy nas ocenia dopiero potomność". George Sand twierdzi, że muzyka jest sztuką przemijającą i nieuchwytną, wierzy, że jej książki przetrwają, gdy muzyka Chopina pójdzie w zapomnienie. Nazywa go pogardliwie "grajkiem", który "brzdąka na fortepianie". Solange zarzuca matce, że jest niemuzykalna i powoduje nią zazdrość.
W oczach świata George Sand jest kobietą wyzwoloną, symbolem kobiety nowoczesnej. Jej córka jednak uważa, że to tylko poza, bo prawda jest inna - matka zawsze tęskniła do mieszczańskich ideałów, których nie udało jej się urzeczywistnić. Zmieniała kochanków jak rękawiczki, ale prowadziła tradycyjny dom. Nawet Maurycy, ulubieniec matki, mówi, że "tylko w ksiażkach była romantyczna". Ona sama sądzi, że wzorowo pełniła rolę matki - "jaką wymarzyli filozofowie", Solange wypomina jej jednak, że była despotyczna, a w dzieciach widziała tylko "ucieleśnienie swoich teorii". George Sand wyraźnie faworyzuje syna, kochając go ślepą miłością. To właśnie Maurycemu, a nie Solange, przypadnie w spadku Nohant; siostra dostanie tylko zrujnowany pałac w prowincjonalnym mieście. Maurycy nie odziedziczy jednak wiele, więc matka chce, aby ożenił się bogato: "Musi dostać spory posag [...] Taki człowiek jak Maurycy nie może mieć byle jakiego życia. Musi mieć na wszystko". Z tego powodu pisarka nie dopuści do małżeństwa Maurycego z Augustyną, swoją ubogą krewną i wychowanką. Mimo to od lat przyzwala na ich romans, wiedząc, że Augustyna kocha Maurycego, a on tylko się nią bawi. Zdaje sobie sprawę, że wobec swojej wychowanki postępuje nieuczciwie. "Maurycy ma pewne zobowiązania wobec Augustyny, ale to głupstwo". Goerges Sand wierzy w malarski talent syna, mimo negatywnych opinii Rousseau i Chopina. Będąc republikanką, wierzy też, że przy zmianie ustroju Maurycy może zostać wybitnym politykiem. Na razie "musi zadowalać się malarstwem".
Augustyna przyzna w końcu, że Maurycy nie ma serca i jest, tak jak jego matka, złym człowiekiem. Maurycy zraża także innych ludzi - sąsiadów, gości, służbę, a nawet siostrę. Gościom dokucza, służbę zwalnia, z siostrą rywalizuje o względy matki. Nie znosi sposobu życia i kochanków matki - nie wyłączając Chopina - najchętniej wyrzuciłby ich z domu, tak jak służących. "Wydaje mu się, że staje w obronie domowego ogniska, kiedy mówi impertynencje Chopinowi". Jest bezwzględnym egoistą i intrygantem.
Chopin nie jest w majątku Georges Sand lubiany - dochodzące wciąż z jego pokoju, wielokrotnie powtarzane dźwięki powstającej właśnie sonaty h-moll nużą domowników i gości. Francuzów denerwuje też serdeczność, z jaką kompozytor traktuje wszystkich rodaków, niezależnie od ich osobistych przymiotów (bądź ich braku). Na domiar złego służący Chopina wciąż kłóci się z francuską kucharką.
Domownicy i goście powiązani są skomplikowaną siatką uczuć (i romansów); jak u Czechowa, lokują je niewłaściwie. Rozjerka kocha przyjaciela Chopina, Antoniego Wodzińskiego, hazardzistę, który, choć, jak twierdzi, jest do niej przywiązany i ceni jej oddanie, ucieka przed nią do klubu w Châteauroux. Augustyna beznadziejnie kocha Maurycego, niezdolnego do głębszych uczuć i czyhającego na pannę z posagiem. W Augustynie z kolei bez wzajemności kocha się Teodor, za którego chętnie wydałaby ją Georges Sand, aby pozbyć się kłopotu. Beznadziejne jest również uczucie Fernanda, syna sąsiada, do Solange. Córka Georges Sand nie pozostawia mu złudzeń, choć matka chętnie przystałaby również na ten związek - ojciec Fernanda jest bogaty, a pisarka chce pozbyć się córki z Nohant. Solange natomiast potajemnie kocha się w Chopinie, któremu nie jest zresztą obojętna; znacznie ważniejsza jest jednak dla niego muzyka. Chopin od lat nie jest już kochankiem jej matki, chociaż oboje utrzymują ten fakt w tajemnicy. Georges Sand otacza kompozytora macierzyńską troską; dba o jego zdrowie i właściwie warunki do pracy. To właśnie pielęgnowanie Chopina w chorobie odarło ich związek z romantycznej otoczki. "Zimny, spocony, przeraźliwie chudy leżał w moim łóżku [...] Takich prób nie przetrzyma romantyczna miłość" - wspomina podróż na Majorkę. Georges Sand zarzuca kompozytorowi arystokratyczny chłód i "przebiegły wykwint", drażni ją też jego powściągliwość. Chopin nie okazuje uczuć, często potakuje, wcale jej nie słuchając. Kompozytor natomiast ma za złe przyjaciółce, że nie rozumie jego stosunku do ojczyzny, nie rozumie polskiej kultury, nie nauczyła się nawet poprawnie wymawiać nazwisk polskich artystów. Zdaje sobie też sprawę, że pisarka nie rozumie jego muzyki. Kochanką Chopina jest podobno Madelaine, wiejska dziewczyna, którą na jego życzenie Georges Sand zatrudniła jako pokojówkę (sam Chopin mówi jednak: "...o tę Madelaine także mi już tutaj oczy wypiekają. Że niby ładna dziewczyna, ale co mnie teraz kobiety obchodzą"). Madelaine sypia z odtrąconym przez Solange Fernandem i nie gardzi względami Maurycego, czyhając na szansę wyjazdu do Paryża. Kochankiem pisarki był do niedawna Clésinger, młody rzeźbiarz, były sierżant, "bez szkół, bez nauk", znudził się jednak podstarzałą i "zimną jak lód" pisarką, więc teraz łakomym okiem spogląda na Solange, myśląc głównie o jej posagu, którego wielkość przecenia.
Solange, zazdrosna o pokojówkę, postanawia na złość Chopinowi wyjść za Clésingera. Rzeźbiarz wykorzystuje sytuację i szybko zostaje jej kochankiem, żeby "przypieczętować miłość". Clésinger jest arogancki, nie kryje pobudek, które nim kierowały: "A cóż, miałem czekać, aż pani baronowska mość rozmyśli się i pokaże mi figę jak Fernandowi? Teraz nie ma gadania, ślub musi być zaraz, bo inaczej będzie skandal". Georges Sand każe Solange i Clésingerowi natychmiast opuścić Nohant.
Chopin obraża się na panią domu o to, że podała kawałek piersi z kurczaka Maurycemu, a jemu nóżkę, choć on przecież jada tylko białe mięso. Każe pakować kufry i wyjeżdża do Paryża, mimo iż Wodziński przekonuje go, że z tak błahego powodu nie warto zrywać dziewięcioletniej przyjaźni. Maurycy, pozbywszy się Chopina, również postanawia wyjechać - jest znudzony życiem w Nohant. Wyłudza od matki wszyskie pieniądze, ale w końcu postanawia zostać (żeby przespać się z Madelaine?). Wyjeżdża za to Augustyna - twierdzi, że musi odwiedzić rodziców - a razem z nią Rousseau; Solange, Clésinger, Augustyna i Rousseeau postanawiają zabrać się powozem Chopina. Kompozytor, wsiadając do powozu, odczuwa nagłe natchnienie i wraca do domu, żeby zagrać pierwsze takty larga - brakującej części sonaty, nad którą pracował w Nohant.

Ukryj streszczenie