Operetka w 3 aktach; libretto (wg sztuki "My Lady Friends" Franka Mandela i Emile Nyitray, będącej adaptacją powieści May Edgington "Oh James!"): Otto Harbach i Frank Mandel; teksty piosenek: Irving Caesar i Otto Harbach.
Prapremiera: Londyn 11 III 1925.
Premiera polska: Warszawa 28 VI 1933.
Osoby: Jimmy Smith, wydawca Biblii; Sue, jego żona; Nanette, ich wychowanka; Billy Early, adwokat; Lucille, jego żona; Tom Trainor, narzeczony Nanette; Paulina, pokojówka u Smithów; Betty, Winnie, Flora - przyjaciółki pana Smitha; koledzy i koleżanki Nanette, przechodnie. Akcja rozgrywa się w Londynie i na wyspie Wight, współcześnie.
Akt I. W hallu mieszkania Jimmy Smitha, zamożnego wydawcy Biblii, koleżanki i koledzy czekają na Nanette, wychowankę państwa Smithów, wysportowaną, nowoczesną dziewczynę. Chcą ją zabrać na weekend nad morze. Przychodzi Billy, adwokat i przyjaciel Smithów; przyjmuje go pani Sue Smith, skromna, oszczędna i purytańska. Sue oświadcza młodzieży, iż nie pozwala Nanette pojechać z nimi; wychowuje dziewczynę według własnych, bardzo surowych zasad.
Bill nie rozumie jej. Sam ma żonę zupełnie innego pokroju; Lucille wydaje lekką ręką wszystkie zarobione przez niego pieniądze - jest rozrzutna, lecz jednocześnie wytworna i atrakcyjna. Bill namawia Sue, aby zezwoliła Nanette na wycieczkę, on sam chętnie wybrałby się z młodymi, tym bardziej że morze to jego ulubiony żywioł... Nie ma jednak czasu na dłuższe wtrącanie się w nie swoje sprawy, bo oto przychodzi umówiona z nim tutaj Lucille - znowu w nowej, pięknej sukni, rozbawiona... Sue dziwi się jej rozrzutności, Bill - przyzwyczajony do ekstrawagancji Lucille - przyjmuje wszystko z rezygnacją i spokojem.
Nadchodzi także Nanette, rozżalona, iż nie otrzymała zezwolenia na weekend z kolegami. Jej sympatia, Tom, próbuje pocieszyć Nanette, roztaczając przed nią wizję ich przyszłego, idealnego małżeństwa ("Tea for Two"). Powraca też do domu Jimmy Smith. Pogodny, wesoły, narzeka tylko na jedno: Sue nie potrafi tak wydawać pieniędzy, jak Lucille; nie sprawia sobie modnych sukien, delikatnej bielizny, futer, biżuterii, a Jimmy chciałby mieć żonę nie tyle oszczędną, ile atrakcyjną. Do Sue nie przemawiają jego argumenty; jedyną rzeczą, jaką pragnęłaby dla siebie nabyć, jest... skarbonka. Jimmy zatem, gdy przez chwilę zostaje sam na sam z Nanette, ją przynajmniej obdarza sporą sumą; Nanette będzie lepiej od Sue wiedziała, jak wykorzystać pieniądze.
Nanette podoba mu się, lecz Jimmy trzyma się ostro, nie chcąc jej okazywać żadnych innych uczuć prócz ojcowskich. Teraz zresztą ma ważny problem na głowie: poprosił Billa do siebie, aby poufnie zlecić mu pełnomocnictwo w bardzo dyskretnej sprawie. Otóż Jimmy, pozornie wzorowy mąż i wzorowy opiekun młodej panny, prowadzi... podwójne życie! A nawet więcej: potrójne podwójne życie. Ma trzy przyjaciółki: Betty, Winnie i Florę, z którymi od czasu do czasu spotyka się w swym letnim domku na wyspie Wight. Wszystko znakomicie reguluje, prowadzi dokładną "księgę handlową", wpisując zarówno podarki dla przyjaciółek, jak i podarki stanowiące rekompensatę dla żony, wyznacza dziewczętom dni spotkań, tak że nigdy nie mogą się z sobą zetknąć, jest dyskretny. Lecz teraz postanowił zerwać z dotychczasowym płochym życiem, odprawić przyjaciółki, stać się poważnym człowiekiem!
Billy ma mu to ułatwić. Prosi zatem Jimmy`ego o wysłanie do trzech pań listów umawiających je na spotkanie; zamiast niego - pojedzie tam Billy, jako jego adwokat, i postara się bezboleśnie uwolnić przyjaciela od kłopotliwych dziewcząt.
Jimmy jest więc znowu radosny i szczęśliwy, pewien, że wszystko pójdzie gładko. Korzystając z jego pogodnego nastroju, Tom prosi go o rękę Nanette, Jimmy traktuje jednak chłopca jeszcze jak dzieciaka, toteż kategorycznie odmawia. Tom, wściekły, obiecuje się zemścić, zresztą zły jest również i na Nanette, która dostała nagle dużą sumę pieniędzy i nie chce się przyznać od kogo. Nanette ma w ogóle już dość ciągłych indagacji i strofowań ze wszystkich stron, toteż odpowiada Tomowi dość ostro ("No, no, Nanette!") i między młodymi dochodzi do gwałtownej sprzeczki.
Tom złośliwie sugeruje oszczędnej Sue, iż to jej małżonek obdarzył Nanette pieniędzmi. W dodatku Jimmy odebrał właśnie jakiś tajemniczy telefon i tajemniczy telegram, więc Sue - za namową Lucille i Toma, postanawia śledzić poczynania męża. Lucille obiecuje także i swojego mieć na oku, zwłaszcza że obaj panowie wybierają się nieoczekiwanie w rzekomo służbowe podróże... Billy jedzie po prostu dyskretnie załatwiać sprawy Jimmy'ego, a Jimmy - chciałby raz jeszcze spojrzeć na morze ze swego domku na wyspie Wight. Kończąc dotychczasowe życie, zamierza bowiem sprzedać także ów domek, zerwać ze wspomnieniami grzesznych dni. W ostatniej chwili decyduje się zabrać z sobą Nanette, chcąc zrobić dziewczynie - i sobie - przyjemność.
Akt II. Nad morzem, na wyspie Wight, Jimmy zobaczył przypadkowo Toma, który jak się okazuje, też tutaj dojechał. Bojąc się, iż Tom może źle zrozumieć ich wspólny przyjazd z Nanette, poleca dziewczynie zbierać się szybko do powrotu, ale na powrót nie starcza im już czasu... Oto zjawiają się tutaj trzy przyjaciółki Jimmy'ego: Betty, Winnie i - nieco później - Flora. Dość obcesowo okazują wzajemną zazdrość o przyjaciela. Jimmy nie może sobie z nimi poradzić, na szczęście - w ślad za dziewczynami przyjeżdża Billy; zaklina się jednak, że to nie on podał im miejsce pobytu Jimmy'ego, otrzymały od kogoś nieznajomego telegramy zapraszające je tutaj. Billy podejrzewa, że to żony wpadły na ślad afery i lada chwila mogą się zjawić, aby przyłapać Jimmy'ego "in flagranti". Dla Jimmy'ego jest to perspektywa nie najlepsza, nie ma bowiem pojęcia, jak wytłumaczyć Sue obecność Nanette; na wszelki wypadek poleca dziewczynie opowiedzieć w razie czego, iż noc spędziła w Brighton, u babci. Istotnie, wkrótce przyjeżdża Lucille z pretensjami do Billa, potem zjawia się i Tom. Wierząc święcie we wszystkie wykręty Nanette o Brighton i babci, pragnie natychmiast tutaj się z nią żenić...
Billy usiłuje dojść jakoś do porozumienia finansowego z Betty, Winnie i Florą. W dyskusji z nimi często naturalnie pada nazwisko Smith, toteż Sue, która właśnie przyjechała i podsłuchała końcowy fragment rozmowy, doszła do wniosku, iż Billy... podszywa się w swych aferach miłosnych pod nazwisko jej męża. Panienki nie wyprowadzają jej z błędu i oburzona Sue nalega, aby Billy wypłacił dziewczętom jak największe odszkodowanie. Jimmy?... Sue czule przyciska go do piersi, jako wzorowego męża, bo w dodatku pobyt tutaj Nanette też poszedł na konto niefortunnego mecenasa.
Akt III. W willi Smithów Betty, Winnie i Flora uzgadniają, iż zażądają od pełnomocnika Jimmy'ego po 10 tysięcy dolarów "na otarcie łez" po utracie przyjaciela. Zdaniem Jimmy'ego - zbyt wiele, lecz Sue znowu włącza się w te rozrachunki i nie podejrzewając, iż to wszystko idzie z kieszeni jej męża, nalega, by "ten uwodziciel" Billy zapłacił dziewczętom co najmniej po 15 tysięcy, na co mecenas ochoczo przystaje. Niezrozumiała wielkoduszność Billa wzrusza Sue; wybacza mu teraz jego rzekome potrójne życie.
Nadchodzi Tom. Po stwierdzeniu, iż Nanette bynajmniej nie nocowała nad morzem u babci, zerwał z nią, teraz jednak wzruszył go płacz zasmuconej Nanette i - sprowokował nowy przypływ miłosnych wyznań... Wprawdzie Jimmy nie dał im jeszcze zezwolenia na ślub, ale sprytny Tom przy pomocy pokojówki wszedł w posiadanie jego "księgi handlowej" ze spisem wydatków na przyjaciółki - ma zatem w ręku przyszłego teścia i jest dobrej myśli. Jimmy tymczasem, ubłagany przez Billa, wyznaje Lucille prawdę: to on był motorem całej afery, jej mąż - tylko jego adwokatem. Lucille, która w teczce Billa znalazła sporządzony przez Jimmy'ego odpis zestawienia prezentów dla przyjaciółek i... rekompensat dla żony, sądziła, że to jej stroje są "rekompensatą", i zrzuciła je z siebie, by jej nie hańbiły... Teraz, słysząc wyznanie Jimmy'ego nakłada wszystko z powrotem i oczywiście - wybacza Billowi. To wyznanie usłyszała jednak również, nie zauważona przez nikogo, Sue.
Nie robi mężowi sceny, po prostu - wyciąga z jego przygód najrozsądniejszy wniosek. Wychodzi, a gdy wraca - ubrana najmodniej - jest kobietą nad wyraz piękną i pociągającą. "Przyrzekam ci, że od dziś swoje dolary będziesz wydawał tylko na mnie" - mówi do zachwyconego jej metamorfozą Jimmy'ego, i można wierzyć, że przy takiej żonie Jimmy nie będzie musiał rozglądać się za innymi kobietami. W tej sytuacji, w której wszystko wydaje się kończyć ku zadowoleniu dwu małżeńskich par, wkracza Tom z nieszczęsną "księgą handlową" pod pachą... Jimmy pospiesznie wobec tego oświadcza: "Widzę, że z pana porządny chłopak" i - oddaje mu rękę Nanette...
Przedpremierowe, próbne spektakle "No, No, Nanette!" w 1924 w Detroit okazały się takim niewypałem, że producent wycofał utwór ze sceny, kazał znacznie przerobić libretto, wymienił obsadę ról głównych i zlecił dopisanie pięciu nowych piosenek, dobierając nowego autora tekstów: Irvinga Caesara. Dwie z tych pięciu ("Tea for Two" i "I Want to Be Happy") stały się później największymi przebojami operetki, w tym jedna ("Tea for Two"), jednym z największych przebojów w ogóle w całej historii Broadwayu. Po tych zmianach "No, No, Nanette!" przywrócono na sceny - nadal jednak tylko dla prowincjonalnych objazdów. W rezultacie "oficjalna" premiera utworu odbyła się nie w USA, lecz w Londynie, a dopiero pół roku później (16 IX 1925) na Broadwayu. Wersja londyńska (na niej opiera się streszczenie) sytuuje akcję w Anglii, amerykańska - w Nowym Jorku i Atlantic City.
Po wszystkich początkowych kłopotach i przeróbkach operetka odniosła ostatecznie wielki sukces. Na fali tego sukcesu wystawiono w 1927 jak gdyby jej replikę - opracowany przez kilku kompozytorów musical "Yes, Yes, Yvette!", który jednak nie cieszył się powodzeniem, gorąco natomiast przyjęto wznowienia oryginalnej "No, No, Nanette!" w 1971 na Broadwayu i w 1973 w Londynie.
Dwukrotnie przenoszono operetkę na ekran: w 1930 (reż. Clarence Badger; grali: Alexander Bray, Bernice Claire i Za Su Pitts) i w 1940 (reż. Herbert Wilcox; grali Anna Neagle, Victor Mature i Za Su Pitts). Libretto przełożył Wacław Śniady, teksty piosenek: Zbigniew Lipczyński i Aleksander Baumgardten. Polskie tłumaczenie zmienia niektóre imiona bohaterów (Sue - Mary, Lucille - Lilian) i niektóre szczegóły akcji.
Źródło: Przewodnik Operetkowy Lucjan Kydryński, PWM 1994
Ukryj streszczenie
