Osoby

DYMSZÓWNA Anita, właściwie Anna Dymsza-Bagińska, primo voto Przysiecka, secundo voto Damięcka (3 marca 1944 Warszawa – 7 lipca 1999 Warszawa),

aktorka. 

Była córką aktora Adolfa Dymszy (właściwie Bagińskiego; zob. t. 2.) i tancerki Zofii Olechnowicz; żoną najpierw prawnika Krystiana Przysieckiego (ślub 6 kwietnia 1963 w Warszawie, rozwód w 1966), potem aktora Macieja Damięckiego (ślub 14 kwietnia 1970 w Warszawie, rozwód w 1974). 

W 1962 ukończyła warszawskie XXVI Liceum Ogólnokształcące. W 1963 wyjechała z mężem do Torunia, gdzie śpiewała piosenki w kabarecie studenckim „Lutynek”. W 1964–68 studiowała na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Na scenie używała zawsze nazwiska Dymszówna.

Już w szkole – pisał Ludwik Sempoliński – zdradzała wszechstronne uzdolnienia od piosenek dramatycznych czy nastrojowych aż do charakterystyczno-komiczno-tanecznych. Miała coś z ojca. Lekki sposób podawania dowcipu, od niechcenia, bez nacisku i szarży. Muzykalna, operowała dobrym głosem, no i wybitnie utaneczniona (dziedzictwo rodzinne, matka-tancerka, a Dymsza też świetnie tańczył).

Po ukończeniu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, od 1 paździenika 1968 do 31 grudnia 1969 należała do zespołu Teatru Komedia w Warszawie, grała też w Teatrze Narodowym, w Kramie z piosenkami (1968). W marcu 1969 wystąpiła w kabarecie Dudek Edwarda Dziewońskiego w programie Naokoło czterech Dudków i do września 1975 wzięła udział w trzech programach tej słynnej scenki. O kabaretowym debiucie Dymszówny pisano:

Córka Dodka jest wdzięcznym miłośpiewnym i zgrabnonogim zjawiskiem na estradzie Dudka 

(Jaszcz),

Anita Dymszówna – dyskretna i liryczna, daje próbkę swych możliwości, można przypuszczać, że bardzo dużych 

(Ibis).

Po występach kabaretu Dudek w 1971 w Chicago, w prasie polonijnej Andrzej Azarjew pisał:

artystka o ujmującej urodzie, poetyckim spojrzeniu

i przyjemnym głosie. Nie tylko córka Dymszy, lecz aktorka

o własnej, oryginalnej osobowości. 

Od 1 stycznia 1970 do końca sezonu 1978/79 była zaangażowana w Teatrze Narodowym. W sezonie 1971/72 grała gościnnie rolę Teresy (Zakładnik) w warszawskim Teatrze Dramatycznym (w dublurze z Magdą Zawadzką). Od 1 stycznia do 31 grudnia 1977 występowała w Teatrze Polskim w Szczecinie (w Teatrze Narodowym miała urlop bezpłatny). Od 1 września 1979 do 1 kwietnia 1983 ponownie była aktorką w warszawskim Teatrze Komedia. Potem nigdzie nie miała etatu. W 1983 rozpoczęła trwającą parę lat współpracę ze Stołeczną Estradą, śpiewała m.in. z Kapelą Czerniakowską. W 1988 i 1990 prowadziła zajęcia teatralne z dziećmi w Domu Kultury Imielin w Warszawie, a w Centrum Sztuki Współczesnej należała do personelu pilnującego eksponatów. Do zawodu nie wróciła. Pod koniec życia borykała się z chorobą alkoholową, z brakiem pracy zarobkowej, jej los zależał od pomocy rodziny i przyjaciół. 

Na początku aktorskiej drogi postrzegana była jako „córka wielkiego Dodka” i musiała stawić czoła oczekiwaniom publiczności, ale przede wszystkim budowała własny aktorski wizerunek. Pisano o jej wdzięku, naturalności, przekonująco wyrażanej uczuciowości. W Teatrze Narodowym jej pierwszą dużą rolą była Nina Zarieczna (Czajka, 1970), którą zagrała na wzór współczesnej dziewczyny – prostolinijnej, bogatej emocjonalnie, gdy trzeba drapieżnej, gdy trzeba – lirycznej. Był to „ładny debiut” według Jerzego Koeniga, miała

w sobie lekkość i wdzięk młodziutkiej dziewczyny. Łączyła humor i poezję 

(Roman Szydłowski).

W dużym zespole Teatru Narodowego nie znalazła jednak możliwości rozwoju; zagrała m.in.: Lucy (Opera za trzy grosze, 1970); Anioła i Pannę I (Tragedia o bogaczu i Łazarzu), Muzę (Beniowski) – 1971; Inez (Kochankowie piekła), Gabrielę (Lorenzaccio) – 1972; Martę (Trzy po trzy, 1973). W Teatrze Polskim w Szczecinie wystąpiła jako: Karolina (Przedwiośnie), Muszka (Skiz) – 1977. Grała w Teatrze TV, np. Dorotkę (Spazmy modne), Anetę (W małym dworku). Często występowała na estradzie (parokrotnie z ojcem), a w filmie, u boku ojca, zagrała rolę Dziennikarki w fabularyzowanym dokumencie Pan Dodek (1970) w reżyserii Jana Łomnickiego. 

Bibliografia

Dziewoński: W życiu (il.); R. Dziewoński: Sęk z Dudkiem, Warszawa 1999 (il.); Górska-Damięcka (il.); Raszewska: T. Narodowy 1949–2004; Sempoliński: Druga połowa (il.); Warsz. szkoła teatr.; Express Wiecz. 1970 nr 40 (J. Koenig); Gaz. Wyb. 1999 nr 158, 159, 173 (il.); Kur. Pol. 1971 nr 49 (wywiad z D.; il.); Panorama 1971 nr 24 (wywiad z D.; il.); Sztandar Młodych 1970 nr 39; Trybuna Ludu 1969 nr 92 (Jaszcz), 1970 nr 46 (R. Szydłowski); Akta, Akademia Teatr. Warszawa (odpis aktu urodzenia); Programy i wycinki prasowe, IS PAN; Inf. Urszuli Ziembińskiej-Jońskiej; www.filmpolski.pl 

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa, NAC, T. Narodowy Warszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.