Apollo Lubicz
LUBICZ Apollo, właśc. A. Choromański (ok. 1852 Warszawa - 27 I 1896 Warszawa), aktor, reżyser, dyr. teatru. Był synem kasjera w biurze warsz. policmajstra, mężem - Marii Zalewskiej. Podobno w młodości był kornetem gwardii carskiej w Petersburgu. Uczył się u J. Królikowskiego. Wg. M. Chomińskiego już ok. 1870 rozpoczął działalność teatralną. W 1875 kierował zespołem w Kaliszu. W lecie tego roku zawarł spółkę z J. Tekslem i wraz z nim zamierzał dawać przedstawienia w Lublinie, ale projekt ten nie został zrealizowany i zespół ich występował jesienią 1875 w Płocku. L. wkrótce wystąpił ze spółki i prawdopodobnie grał w Kaliszu w zespole J. Łuby, potem J. Mikulskiego. 15 I 1876 przejął sam kierownictwo zespołu w Kaliszu, od 23 I do końca marca tego roku dawał przedstawienia w Piotrkowie, potem w Sieradzu, gdzie w kwietniu 1876 rozwiązał zespół. W lecie tego roku zapewne on występował w małych rolach w t. krakowskim. W sez. 1876/77 grał i reżyserował w t. w Poznaniu, w lecie 1877 był kierownikiem artyst. zespołu M. Kopystyńskiego w warsz. t. ogr. Alhambra Jesienią 1877 występował w Lublinie w zespole K. Filleborna. 26 XI 1877 debiutował w t. lwow. w roli Alfreda ("Wdówka"), został zaangażowany i pozostał do jesieni 1881. 22 XII 1881 debiutował w WTR w roli Pana de Prunelles ("Rozwiedźmy się"); 19 I 1882 grał tę samą rolę w t. krak., a w czerwcu tego roku znów występował w WTR: 11 VI w roli Cezara ("Mąż na wsi"), 21 VI w roli Prospera ("Ćwiartka papieru"), nie został jednak zaangażowany. W sez. 1882/83 grał i reżyserował w zespole J. Teksla w Petersburgu, od jesieni 1883 do 1886 ponownie występował w t. lwow., a od sez. 1886/87 do 1890 w t. krak. (do 1 X 1890 pełnił tam również funkcje reżysera). W maju 1888 był na gościnnych występach we Lwowie. 27 XI 1890 opuścił t. krak. (wskutek zatargu z S. Konopką i W. Antoniewskim oraz stałych nieporozumień z zespołem) i otworzył sklep z galanterią w Sukiennicach. Po pertraktacjach z ówczesnym dyr. t. krak. J. Gliksonem miał wystąpić gościnnie 20 IX 1892, a dla pozyskania go na stałe Glikson zobowiązał się oddalić Antoniewskiego, lecz inicjatywa ta spotkała się ze zdecydowanym oporem aktorów. W rezultacie występ L. nie odbył się, a spór o odszkodowanie dla niego musiał rozstrzygnąć sąd. Jesienią 1893 L. został przez T. Pawlikowskiego zaangażowany ponownie do t. krak. i wkrótce stał się jego zaufanym doradcą z wielkimi uprawnieniami; wywołało to gwałtowne protesty zespołu (31 V 1894 L. został spoliczkowany przez E. Kotarbińskiego). Wskutek tego L. musiał złożyć dymisję i wycofał się całkowicie z teatru. Po krótkim pobycie w Warszawie wyjechał do Paryża, gdzie przygotowywał się do zawodu technika kolejowego. W tym zawodzie pracował w 1895 na terenie Rosji: w Minusińsku (gub. jenisiejska) i w Samarkandzie, gdzie nabawił się nieuleczalnej choroby skóry na rękach, która doprowadziła go do samobójstwa. L. był wg K. Estreichera jednym z najlepszych polskich aktorów do ról salonowych; "Salonowiec na scenie, mówiący bez aktorskiej fantazji graniczącej z przesadą, sztukę zastępujący naturalnością, rozporządzający jak najmniejszą liczbą środków, zawsze spokojny, nie oglądający się na salę teatralną". Grał takie role jak: Chamillac ("Paryżanka"), Muszkat ("Przed ślubem"), Seweryn ("Pan Damazy"), Max ("Myszka"), Hrabia de Riverolles ("Francillon"). Jako reżyser zwracał szczególną uwagę na stronę dekoracyjną. Za dyr. T. Pawlikowskiego wg K. Estreichera żartowano sobie z zasług L. jako "tapicera teatralnego, ale scena od razu zajaśniała dekoracyjną zaletą".
Bibl.: Błeszyński: Glikson s. 24-28; Gliński: Teatr w Petersburgu I s. 28, 31; Grzymała-Siedlecki: Pawlikowski; Koźmian: Teatr; Pepłowski: Teatr we Lwowie I, II; Zapolska: Listy; Afisz teatr. 1966/67 nr 26 (il.); Dz. krak. 1896 nr 26, 27, 29; EMTA 1890 nr 368, 1896 nr 5; Gaz. pol. 1876 nr 68; Kaliszanin 1875 nr 74, 1876 nr 8, 39; Pam. teatr. 1970 z. 1 (Z. Jasińska); Tydzień 1876 nr 12; Chomiński; Krogulski.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - Aren. m. Krakowa i woj. krak.; Bibl. Nar. (Zakład Grafiki); MHKraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
