Zofia Kurpińska
KURPIŃSKA Zofia, z Brzowskich (19 I 1800 Warszawa - 28 VI 1879 Warszawa), aktorka, śpiewaczka. Była córką Karola Brzowskiego i Tekli z Przezdzieckich, żoną -> kompozytora Karola Kurpińskiego. Do 1815 występowała pod nazwiskiem panieńskim. W 1814 uczyła się w warsz. Szkole Dramatycznej. Debiutowała 28 X 1814 w warsz. T. Narodowym w roli Nanetki ("Fryderyk w Szpandau") i została zaangażowana. 27 I 1815 wystąpiła po raz pierwszy jako śpiewaczka w partii Eweliny ("Familia szwajcarska"), uznano jednak, że większą przyszłość ma przed sobą jako aktorka komediowa. 10 IV 1815 wyszła za mąż za kompozytora i dyr. opery Karola Kurpińskiego i odtąd występowała pod jego nazwiskiem. Obdarzona dobrymi warunkami scen., wyróżniała się urodą, wdziękiem i swobodą; podkreślano również, że grała ze zrozumieniem i zawsze starannie przygotowywała role. "Małego wzrostu, ale składna i zgrabna, z obliczem miłym i powabnym, pełna życia i wdzięku, czy to w rolach owych dawnych subretek, czy młodych panien, skromnych niewiniątek, albo zuchowatych, śmiałych dziewcząt, czy naiwnych a łzawych młodych dziewic - wszędzie ze zrozumieniem i pojęciem właściwego charakteru, nie tylko go umiała oddawać z całą prawdą i ułudą, ale wydobywała piękność ze swej roli, co tylko może wyższy talent" - pisał K.W. Wójcicki.
Była doskonałą subretką i drugą amantką w komediach i komediooperach. Do najlepszych jej ról należały: Justysia ("Mąż i żona"), Flora ("Pan Geldhab"), Zofia ("Cudzoziemczyzna"), Aniela ("Śluby panieńskie"), Zuzia ("Odludki i poeta"), Zofia ("Zrzędność i przekora"), Agatka ("Szkoda wąsów"), Zofia ("Ojciec familii"), Precjoza ("Precjoza"). Grała też z powodzeniem role młodych chłopców, np. Asmodeuszka ("Asmodeuszek"), Błażejka ("Sroka złodziej"). Kształcona przez męża w śpiewie, wykonywała niekiedy większe partie w operach, np. w 1824 wystąpiła z dużym powodzeniem jako Anusia ("Wolny strzelec"); śpiewała też m.in. Teresę ("Lunatyczka"). Ubolewano, że słabe zdrowie nie pozwala jej częściej ukazywać się na scenie. 26 VIII 1842 wystąpiła ostatni raz w roli Julisi ("Jedna chwila") i otrzymała emeryturę. Do końca życia mieszkała w Warszawie.
Bibl.: Estreicher: Historia sceny warsz. s. 16, 24, 25, 29-30,41; Fredro na scenie; Pam. Sceny warsz. 1838 s. 120-124; Recenzje Iksów; Rocz. T.N. 1814 s. 22; SMP; Sowiński: Słownik muzyków; K.W. Wójcicki: Warszawa i jej społeczność w początkach naszego stulecia, Warszawa 1875 s. 76; Kur. codz. 1879 nr 143; Akt zgonu 1879/818 z parafii Św. Krzyża, USC Warszawa-Śródmieście; Chomiński; Jasiński; Krogulski.
Ikon.: NN: K. jako Basia (Jan Kochanowski), lit., Tyg. pol. t. III nr 27, Warszawa 1819; J. Sonntag: K. jako Woltyżer (Woltyżer), lit., L.A. Dmuszewski: Dzieła dramatyczne t. VI, Warszawa 1822; I. Gepner (zakład lit. Banku Polskiego, Warszawa): K., lit., Świat Dramatyczny t. I, Warszawa 1839.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
