Iza Kozłowska-Berson
KOZŁOWSKA-BERSON Iza, właśc. Izabela Józefa K.-B., z Buczyńskich (20 V 1884 Ujście Zielone- 1 I 1962 Skolimów), aktorka. (Data ur. niepewna). Była córką Ignacego i Marii Buczyńskich, matką pisarza Jerzego Rytarda. Debiutowała 23 XI 1904 w T. Miejskim w Krakowie w roli Heleny ("Tęcza"). W 1905-07 występowała w T. Miejskim we Lwowie (debiutowała 26 I 1905 w roli Rusałki - "Legenda"), w sez. 1907/08 w T. Polskim w Poznaniu, 1908/09 w t. łódzkim. W 1909-13 należała do zespołu dramatu WTR, a 1913-19 do zespołu warsz. T. Polskiego. W 1919-24 występowała w T. Bagatela w Krakowie, 1925-27 w Łodzi, 1927/28 w T. Polskim w Warszawie, 1928/29 w T. Miejskim w Bydgoszczy, 1929/30 ponownie w Łodzi. W następnych 1. występowała na scenie b. rzadko (m.in. w sez. 1935/36 w T. im. Słowackiego w Krakowie i w T. Polskim w Warszawie), natomiast często grała w t. Polskiego Radia oraz występowała w filmach polskich. W czasie II wojny świat. w sez. 1940/41 należała do zespołu t. pol. w Grodnie, potem grała w jawnych t. warsz. Komedia, Kometa, Niebieski Motyl. Po wyzwoleniu w 1946-61 występowała w T. Polskim w Bielsku-Białej (w 1949 obchodziła jubileusz czterdziestolecia pracy aktorskiej, a w 1957 - pięćdziesięciolecia). Od 4 X 1961 zamieszkała w Schronisku dla Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Posiadała dobre warunki zewnętrzne. Występowała początkowo w rolach amantek, po wojnie już tylko w rolach charakterystycznych. Grala m.in. Mirandę ("Burza" W. Szekspira), Tytanię ("Sen nocy letniej"), Hero ("Wiele hałasu o nic"), Księżniczkę ("Sen srebrny Salomei"), Iwonę Labland ("Złota ciocia"), Hr. Czarnoskalską ("Rozbitki"), Hr. Matyldę ("Żywa maska"), Wdowę ("Balladyna"), Orgonową ("Damy i huzary"), Szambelanową ("Pan Jowialski"), Dulską ("Moralność pani Dulskiej"). Mężem jej był Mieczysław Kozłowski.
Bibl.: Almanach 1961/62; Banaszkiewicz, Witczak; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 226 (il.); Fallek: Cztery sezony; Jewsiewicki: Materiały; Lipiec: Zelwerowicz i scena łódz.; Lorentowicz: T. Polski; Orlicz (il.); Pam. teatr. 1963 z. 1-4 s. 177, 188, 191; Teatr i Film 1957 nr 7 (il.); Trybuna rob. 1962 nr 4; Afisze i programy, IS PAN; Akt zgonu 1/1962 USC Konstancin-Jeziorna.
Ikon.: L. Chwistek: Portret, olej, ok. 1921 - Muzeum Okręgowe w Toruniu; NN: K. w roli, rys., repr. Tyg. ilustr. 1910 nr 12; Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
