Henryka Ładnowska
ŁADNOWSKA Henryka Gabriela, z Bendów (ok. 1849 lub 23 III 1857 Warszawa - 2 III 1920 Madryt), aktorka. Była córką -> Weroniki Bendowej z Zagórskich adoptowaną przez jej męża -> Feliksa Bendę, żoną - Bolesława Ł. Podawana często data ur. 23 III 1857 wydaje się mało prawdopodobna, ponieważ Ł. już w 1865 grała w Czerniowcach duże role, a od 1866 należała do zespołu t. krak. grając role amantek. Obdarzona była wyjątkowo dobrymi warunkami zewnętrznymi. W roli Tytanii ("Sen nocy letniej"), Desdemony ("Otello") i Marty ("Dalila") zyskała sobie uznanie S. Koźmiana, który jednak dostrzegł w jej ruchach "sztywność i zmanierowanie nie licujące z pięknością artystki". W Krakowie pozostała z niewielkimi przerwami do sierpnia 1873 uczestnicząc także w wyjazdach letnich t. krakowskiego. Tutaj także, 30 IX 1873, wyszła za mąż za aktora Bolesława Ł. i wkrótce wraz z nim wyjechała do Lwowa, gdzie po raz pierwszy wystąpiła 6 XI 1873 w roli Małgorzaty ("Faust"). Po kilku miesiącach pracy na scenie lwow. wróciła w kwietniu 1874 do Krakowa i pozostała tu do końca roku. Od stycznia 1875 była na stałe zaangażowana we Lwowie i wyjeżdżała tylko na występy gościnne, m.in. do Poznania (1876) i Nowego Sącza (1879). 27 I 1881 debiutowała w roli Małgorzaty ("Safanduły") w Warszawie, a od 30 XI tego roku została zaangażowana do WTR. Grała m.in. Ludwikę ("Dwa światy"), Amelię ("Mazepa"), Julię ("Romeo i Julia"), Ofelię ("Hamlet"). Występy jej spotykały się z ostrą krytyką. Około 1888 wyjechała do Paryża. Czyniła tam próby dostania się na scenę. Według doniesień prasy w 1888 zamierzała wystąpić jako Małgorzata ("Faust") w t. Odeon, a w 1892 występowała bez powodzenia w teatrzyku l'Ermitage w scenie z "Hamleta" po polsku, brała również udział w różnych imprezach okolicznościowych. Ostatnie lata życia spędziła w Hiszpanii.
Bibl.: Bogusławski: Aktorzy; Estreicher: Teatra; Got: Teatr Koźmiana; Koryzna I s. 135; Koźmian: Teatr; Modrzejewska: Wspomnienia (il.); Owerłło; Pepłowski: Teatr we Lwowie I; Afisz teatr. 1968 nr 37 (il.); EMTA 1885 nr 116 (il.) 1888 nr 262, 1889 nr 275, 1892 nr 464, 466; Chomiński.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa, IS PAN, Bibl. Narod. (Zakład Grafiki), MHKraków.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
