Osoby

GOZDAWA Zdzisław, właściwie Zdzisław Godlewski (1 grudnia 1910 Warszawa – 28 lutego 1990 Warszawa),

dyrektor, kierownik literacki i artystyczny teatru.

Był synem robotnika kolejowego Aleksandra Godlewskiego i Stanisławy z Ewertów. Od 1919 uczył się w Gimnazjum im. Zamoyskiego w Warszawie, w 1929 zrezygnował z nauki ze względów zdrowotnych i w tymże roku zadebiutował jako literat bajkami muzycznymi Królewna Iskierka oraz Murzynek Bambo, które wystawił amatorsko Zespół Domu Tramwajarza na Woli. W 1931–33 był wolnym słuchaczem Wydziału Humanistycznego na Uniwersytecie Warszawskim, kierował studenckim kabaretem „Pegaz” (1931–32), był autorem programu Rewia studencka, granego m.in. na scenie warszawskiego teatru Ananas. Zamieszczał drobne utwory literackie w pismach, np. „Cyruliku Warszawskim”, dostarczał teksty teatrom młodzieżowym i robotniczym. 

W końcu lat 30. nawiązał stałą współpracę autorską z Wacławem Stępniem; pisali obaj piosenki dla kabaretów, teatrów rewiowych, dla chóru Dana, Mieczysława. Fogga. Po wybuchu II wojny światowej nadal mieszkał w Warszawie, w 1944 wraz ze Stępniem opracował dla jawnego teatru Bohema adaptacje sztuk: Dziewczyna i kokosy oraz Żołnierz królowej Madagaskaru. Po wojnie początkowo działał w Łodzi. Nadal ze Stępniem pisał teksty do programów wystawianych w teatrach Bagatela i Gong, a pierwszą ich wspólną premierą było widowisko muzyczne Droga do ciebie (1945) w Teatrze Kameralnym Domu Żołnierza. W 1945 był też jednym z założycieli łódzkiego Teatru Miniatur Syrena, a potem przez ponad 30 lat (ze Stępniem), współtwórcą cieszących się największym powodzeniem spektakli Teatru Syrena, zarówno w Łodzi, jak i Warszawie (od 1948). 

Był współautorem około 90. komedii muzycznych, fars i rewii, takich jak: Trzej muszkieterowie, Bliźniak, czyli Przeminęło z herbem, Moja żona Penelopa, Colorado, Wgląd w rząd, Ambasador, Wodewil warszawski, Wielki cyrk, Sprawa Kowalskiego, Hajże na stolicę, Nasze szaleństwo. Był współautorem tekstów piosenek, monologów i skeczy w programach składanych Teatru Syrena, a także m.in. tekstów dla kabaretu Stańczyk w kawiarni „Pod Arkadami” (1954) oraz scenariusza filmowego Sprawa do załatwienia (1953, ze Stępniem i Stefanią Grodzieńską). W sezonach 1957/58–1961/62, wraz ze Stępniem, sprawował kierownictwo literackie Teatru Syrena (w sezonie 1961/62 także kierownictwo artystyczne Teatru Buffo), w 1962/63–1977/78 kierownictwo literacko-artystyczne Teatru Syrena, a od 1 lutego 1974 do końca sezonu 1977/78 samodzielnie dyrekcję Teatru Syrena. Po 1978 kontynuował ze Stępniem wspólną działalność literacką, jeździł po Polsce z wieczorami autorskimi, sporadycznie współpracował też z Teatrem Syrena, np. przy jubileuszowym spektaklu Hanki Bielickiej pod tytułem Prosimy o bis, pani Hanko (1986). 

Utwory sceniczne spółki Gozdawa-Stępień grane były w ZSRR, Czechosłowacji, USA, Kanadzie. Opublikowali m.in. Przez dziurkę w kurtynie. Skecze i piosenki (Warszawa 1957), Z uśmiechem i dowcipem. Z programów „Syreny” i „Buffo” (Warszawa 1964), Wodewil warszawski (Warszawa 1965). Zamieszczał artykuły i felietony w tygodnikach kulturalnych i dziennikach. Był też założycielem i działaczem Polskiego Stowarzyszenia Estradowego (PSE). 

Bibliografia

Almanach 1989/90; 20 lat T. Syrena (il.; karyk.); W. Filler: Teatr Syrena. Gwiazdy, premiery, kulisy, Białystok 1991 s. 46–51; Kaszyński: Teatr łódz.; Michalski: Piosenka (il.); Mościcki: Teatry 1944–45; Sempoliński: Druga połowa (il.); Współcześni pol. pisarze i badacze; Pam. Teatr. 1963 z. 1–4 s. 191; Teatr 1990 nr 4; Życie Warsz. 1987 nr 8 (wywiad z G.; il.), 1990 nr 53, 54; Akta, Arch. Uniw. Warsz., ZASP (fot.); Programy, IS PAN; Almanach 1944–59. 

Ikonografia

E. Ałaszewski: Portret „dwugłowa syrenka” (z W. Stępniem), karyk., rys. tusz, pędzel, karton – MKWarszawa; E. Mańczak: Portret, karyk., rys., repr. Pol. karykatura; Fot. – Bibl. Nar., IS PAN, ITWarszawa, NAC.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.