Tadeusz Faliszewski
FALISZEWSKI Tadeusz (20 X 1898 Żywiec - 2 IX 1961 Chicago), śpiewak, piosenkarz, kierownik artyst. teatru. Był synem Władysława F. i Matyldy z Kirchnerów, mężem aktorki Haliny Kidawskiej. Uczył się we Lwowie, tamże studiował w Szkole Politechnicznej. Podczas I wojny świat. służył w Legionach Pol. w I pułku ułanów W. Beliny-Prażmowskiego, nast. w Wojsku Polskim. Pracował później jako oficer łącznikowy w Min. Spraw Wojskowych oraz Min. Spraw Zagranicznych. W 1922 zwolniony z wojska, rozpoczął wkrótce karierę sceniczną. Związany był gł. z t. operetkowymi i rewiowymi Warszawy, często także wyjeżdżał na występy do innych miast. W lecie 1924 z zespołem pn. Artyści Operetki Warszawskiej pod kier. Z. Górzyńskiego występował w Łowiczu; w sez. 1924/25 w T. Nowości w Poznaniu był partnerem L. Messal i stąd wyjeżdżał na występy m.in. do Kalisza (styczeń 1925); w 1925 występował ponadto w zespole Rewia Warszawska w Przemyślu (sierpień), Kaliszu i Radomiu (wrzesień), a w sez. 1925/26 w t. Eldorado w Warszawie; jesienią 1926 w zespole pn. Artyści Operetki Zrzeszenie w Radomiu (wrzesień), a od listopada t.r. i w sez. 1926/27 w T. Nowości w Częstochowie. Po powrocie do Warszawy, od lipca 1927 i w 1928 występował w t. Mignon, a od 2 IV 1929 do lutego 1930 był kier. artyst. kinoteatru Hollywood. Wiosną 1930, jako członek zespołów rewiowych, brał udział w wielu objazdach po kraju, m.in. występował w Kielcach (maj); w lipcu t.r. występował gościnnie w rewii w T. Małym we Lwowie. Jesienią 1930 wraz z S. Wolińskim założył w kinie Capitol przy ul. Marszałkowskiej kabaret artyst.-lit. miniatur w stylu Niebieskiego Ptaka, pn. Rajski Ptak; teatr ten działał od 16 X 1930, ale żywot jego był b. krótki. Później F. występował nadal w Warszawie: w 1931 w t. Nowy Ananas (sierpień), Morskie Oko i Mignon (październik), od lutego 1932 w t. Hollywood, którym od 15 III do 19 IV t.r. kierował. W 1932 występował też sporadycznie w kinoteatrze Colosseum. Od września 1932 do 1933 był kier. artyst. t. rewiowo-operetkowego Mignon, a latem 1933 kier. kinoteatru Hollywood; we wrześniu 1933 występował w kabarecie lit. Gastronomia, a od października t.r. w t. Praskie Oko; w 1934 kierował kinoteatrem Splendid. Latem 1935 współpracował (także jako reżyser rewii) z T. Bagatela w Łodzi. Wiosną 1937 jeździł wraz z L. Wyrwiczem prezentując "Wieczór humoru i pieśni", m.in. w Bydgoszczy w T. Miejskim oraz w Gdańsku w Danziger Hof (26 IV 1937). W sez. 1937/38 i 1938/39 występował w operetkowym T. 815. W okresie międzywojennym występował też przez pewien czas w Wilnie oraz w T. Bagatela w Krakowie. W czasie okupacji niem. był więźniem obozu koncentracyjnego w Gusen; brał udział w życiu artyst. obozu, śpiewał dla więźniów, a także zorganizował zespół estradowy. Po wojnie znalazł się na emigracji; najpierw w Wielkiej Brytanii, gdzie był członkiem ZASP-u za Granicą i brał udział w jego pracach (1947-53), a także niekiedy występował na scenie T. Polskiego ZASP w Londynie; później mieszkał w USA, m.in. w Chicago, gdzie występował w programach organizowanych przez F. Konarskiego (m.in. w teatrzyku Pod Anteną). Był znanym śpiewakiem operetkowym i rewiowym teatrzyków warsz. okresu międzywojennego; także b. popularnym i lubianym piosenkarzem, wykonawcą m.in. przebojów: "Ja mam czas, ja poczekam", "Szczęście trzeba rwać, jak świeże wiśnie". Jego role, to m.in. Edwin ("Księżniczka czardasza"), Baron Theo von Hellingen ("Dolly"), Pomarel ("Cnotliwa Zuzanna"), role amantów w operetkach: "Narzeczona zginęła", "Baron Kimmel", "Panna Wodna". Wystąpił w pol. filmie "Królowa przedmieścia" (1938). Bibl.: Ciesielski: Teatr pol. w Gdańsku; Formanowicz; Hist. filmu t. 2; Horowicz: Nim przeminie; Krasiński: Warsz. sceny, Łoza: Czy wiesz; Marczak: Teatr czasu wojny; E. Orzechowski: Teatr polonijny w Stanach Zjednoczonych, Wrocław 1989; Sempoliński: Wielcy artyści; Gaz. Kiel. 1930 nr 36; Kur. Warsz. 1924 nr 356, 1930 nr 196, 289, 1931 nr 235, 277, 286, 1933 nr 290, 1937 nr 239, 251, 285, 1939 nr 135, 211; Łowiczanin 1924 nr 28, 32-33; Pam. Teatr. 1963 z. 1-4 s. 317, 1988 z. 1-2 s. 14, 21, 50, 60, 69; Teatr i Widownia (Londyn) 1948/49 z. 1; Afisze, programy, wycinki prasowe z Arch. Krzemieńskich, MTWarszawa; Wosiek: Teatry objazdowe. Ikon.: Fot. -Arch. Dok. Mech. Film.: 1938 -Królowa przedmieścia (f.). Nagrania: Piosenki -Arch. Dok. Mech., MTWarszawa, Pol. Nagrania, Red. Muz. PR. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
