Janina Martynowska
MARTYNOWSKA Janina, z domu Skrobecka, pseud. Cechnicka (6 VIII 1904 Warszawa - 19 XI 1973 Wrocław), aktorka. Była córką Marii i Leona Skrobeckich. Ukończyła żeńskie gimn. S. Kaczorowskiej, nast. od 1925 studiowała na Oddziale Dram. przy Konserwatorium Muz. w Warszawie, które ukończyła (1928) jako Cechnicka i pod tym nazwiskiem w sez. 1928/29 debiutowała na scenie warsz. T. Ateneum. Pierwsze jej role to: tyt. w "Wandzie" CK. Norwida i Lena w "Ślubach" A. Górskiego. W styczniu 1929 wróciła do panieńskiego nazwiska i zagrała b. dobrze przyjętą Mirandolinę ("Oberżystka") oraz Zuzię ("Oj miody, miody"). W 1930-32 występowała w T. Polskim w Rydze. Współpracowała z rozgłośnią PR w Wilnie, m.in. wystąpiła w roli Małgorzaty w słuchowisku "Faust" w reż. W. Hulewicza. Po powrocie do Warszawy grała w T. Artystów (druga poł. 1932); nast. w trakcie sez. 1932/33 została zaangażowana do T. Nowego w Poznaniu. Okresowo w 1933 z zespołem aktorów warsz. występowała na prowincji w programie pt. "Parada gwiazd", m.in. w Siedlcach (luty), Bydgoszczy (marzec), a nast. w Płocku (listopad). W sez. 1934/35 nadal była aktorką pozn. T. Nowego i grała takie role, jak: Porcja ("Kupiec wenecki"), Katarzyna ("Madame Sans Gene"), Helena ("Pan Jowialski"). W sez. 1935/36 występowała w zespole A. Adamusa w Płocku, po czym na skutek choroby płuc ustąpiła ze sceny. Występowała niekiedy w audycjach radiowych. Ok. 1937 wyszła za mąż i zaczęła używać nazwiska Martynowska. W czasie okupacji niem. uczestniczyła w konspiracyjnym życiu teatr, w Warszawie, brała m.in. udział w przedstawieniach organizowanych w mieszkaniu I. i T. Byrskich ("Wesele", 1942). Po powstaniu została wysiedlona do Skarżyska. W 1945-46 należała do zespołu Starego T. w Krakowie. Od sez. 1946/47 do przejścia na emeryturę (1 IX 1969) była jedną z czołowych aktorek T. Dolnośląskich (od 1949 pn. Dramatyczne) we Wrocławiu. W okresie powojennym grała takie role, jak: Eliza ("Pigmalion"), Lizelotta ("Dwa teatry"), Bonny ("Artyści"), Katarzyna ("Madame Sans Gene"), Berta Sonnenbruch ("Niemcy"), Wanda Ogrodzka ("Grzech"), Żona ("Ich czworo"), Lulu ("Skiz"), Królowa ("Hamlet"), Anna ("Sprawa Moniki"), Maria ("Dom kobiet"), Agrypina ("Brytannik"), Klara Zachanassian ("Wizyta starszej pani"). Bibl.: Almanach 1973/74; Byrski: Teatr-radio s. 126, 142, 145, 175, 247; Formanowicz; Kelera: Wrocław; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Krasiński: Teatr Jaracza; Sto lat Starego Teatru; T. Polski Wrocław 1945-65 (il.); Wilski: Szkolnictwo; Wołoszyński: W trosce o teatr; Głos Podl. 1933 nr 10; Pam. Teatr. 1968 z. 3 s. 390, 395; Sł. Pol. 1973 nr 279; Akta (tu fot.), ZASP; Programy IS PAN. Ikon.: Fot. - IS PAN, MTWarszawa, ZASP. Nagrania: Role - Red. Dok. Inf. PR. Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
