Józef Wodyński
WODYŃSKI, Wodzyński, Józef Maciej (24 lutego 1884 Pawłokoma k. Jasła – 2 lutego 1947 Polanica-Zdrój pow. Kłodzko)
scenograf
Był synem Stanisława Wodyńskiego i Heleny z Gierasińskich, ojcem aktorki Danuty Wodyńskiej. Po ukończeniu gimnazjum studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie był uczniem Jana Stanisławskiego, Juliana Fałata i Józefa Mehoffera. Po studiach przebywał do 1914 na stypendium w Monachium i Paryżu. Pierwsze prace scenograficzne wykonywał wraz z Wincentym Drabikiem w Teatrze Ludowym W Krakowie. W 1915 wyjechał do Kijowa, gdzie współpracował w 1915–18 z Teatrem Polskim, a od sierpnia 1918 z Teatrem Polskim w sali „Ogniwa” pod dyrekcją Stanisławy Wysockiej i Kazimierza Markiewicza. W okresie I wojny światowej pracował też w kołach oświatowych wśród Polaków w Kijowie.
W 1918 powrócił do kraju. Projektował początkowo dekoracje w Teatrze Miejskim we Lwowie (m.in. w 1919 do Królowej Korony Polskiej, Sułkowskiego, Polityki, Wąsów i peruki, w 1920 do Saula króla, Erosa i Psyche Ludomira Różyckiego). Od sezonu 1920/21 scenograf Teatru Rozmaitości i Teatru Wielkiego w Warszawie; w 1921 projektował dekoracje do Przechodnia w Teatrze Reduta, w 1921–22 w Teatrze im. Bogusławskiego, w sezonie 1922/23 i 1923/24 w Teatrze Miejskim w Łodzi (m.in. do Dziadów wileńskich, Cyda – wraz z Bolesławem Kudewiczem). Następnie wrócił do Warszawy, ponownie zaangażowany jako scenograf do Teatrów Miejskich, gdzie współpracował z Wincentym Drabikiem. W Teatrach Miejskich (głównie w Teatrze Wielkim) pozostał do II wojny światowej. Podczas okupacji niemieckiej pracował w spółdzielni artystów w „Zachęcie” w Warszawie. Po powstaniu warszawskim został wywieziony do obozu w Oświęcimiu.
Po II wojnie światowej mieszkał początkowo w Krakowie, później przeniósł się do Polanicy. Ożeniony był z Janiną Struszkiewicz (ślub 15 lipca 1920). Wg Jana Lorentowicza był to „zdolny malarz i pomysłowy inscenizator”, a jego prace to „dobrze skonstruowane i rozplanowane obrazy, skąpane w barwach gorących, miłe dla oka”, choć „niekiedy przeładowane zbędnymi szczegółami”. Współpraca z Wincentym Drabikiem spowodowała, że początkowo przejął wiele z jego techniki malarskiej; później usamodzielnił się.
Ważniejsze prace scenograficzne: Biuro pocztowe, Południca, Tragedia florencka (1920), Cezar i Kleopatra (1921), Sowizdrzały (1922), Krakowiacy i Górale (1928), Jenufa, Boruta, Konrad Wallenrod, Orfeusz w piekle (1930), Straszny dwór, Pajace, Kraina uśmiechu, Hrabia Luxemburg, Coppelia (1935).
Poza działalnością scenografa uprawiał malarstwo sztalugowe i był dobrym akwarelistą. Malował pejzaże, sceny rodzajowe, portrety, także aktorów, m.in. Michała Tarasiewicza.
Bibliografia
J. Lorentowicz: Teatry w stolicy i inne artykuły, Warszawa 1969 s. 111–112; Łoza: Czy wiesz I (il.); Warnecki; J. Galewski: Pamiętnik, IS PAN; Informacje córki Danuty Wodyńskiej; Materiały archiwalne, MTWarszawa.
Ikonografia
Fot. – zb. D. Wodyńskiej Warszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.
