Janina Łaszczyk
ŁASZCZYK Janina (13 III 1891 Warszawa - 24 I 1967 Lublin), śpiewaczka, aktorka. Była córką Ludwiki i Jana Łaszczyków. Ukończyła gimn. w Warszawie i ok. 1909 została przyjęta do chóru warsz. T. Nowości. Z zespołem tego teatru związana byta przez wiele lat, niekiedy wykonywała samodzielne partie operetkowe, np. Idy ("Zemsta nietoperza"). Naukę kontynuowała w warsz. Szkole Dramatycznej. Po ukończeniu szkoły w 1920, nadal występowała na scenach warsz., m.in. w T. Nowym (sez. 1922/23), z zespołem K. Niewiarowskiej gościnnie w Krakowie (sierpień 1924). Jesienią 1924 wzięła udział w objeździe zespołu warsz. T. Nowości (ponad 20 miejscowości - m.in. Kalisz, Bydgoszcz, Płock, Grodno, Wilno, Rzeszów, Sta-nisławów). W marcu 1927 grała w Płocku w zespole operetkowym J. Winiaszkiewicza; w 1929 znowu w Warszawie: w t. Znicz (marzec), T. L. Messal (od czerwca), t. Chochlik (Katarzyna w "Pan minister na inspekcji"), 1931-32 w T. Nowości; w 1932 też w T. Nowości we Lwowie, a 1932-36 na scenach warsz.: T. 830, Ateneum (w komedii muz. "Mądra mama", 1935) i "Wielka Rewia". Następnie występowała w zespołach objazdowych, z którymi odwiedziła m.in. Łódź (T. Letni Bagatela, 1936) i Wilno. Przed wybuchem II wojny świat. była aktorką i suflerką T. Letniego w Warszawie. Po powstaniu warsz. znalazła się w Krakowie, gdzie pozostała też po wojnie. W 1945 występowała w Domu Żołnierza przy ul. Lubicz. Na sez. 1945/46 została zaangażowana do T. Miejskiego we Wrocławiu, ale nie występowała na tej scenie, a w 1946 związała się na stałe z t. lubelskimi. Początkowo pełniła funkcje suflerki; w sez. 1947/48 wystąpiła z powodzeniem w roli Dziurdziulińskiej ("Klub kawalerów") na scenie T. Miejskiego. W tym samym sez. przeszła do zespołu T. Muzycznego i w 1948-52 zagrała tu wiele ważnych ról takich, jak: Flora ("Targ na dziewczęta"), Korducha ("Chata za wsią"), Balbina ("Romans z wodewilu"), Adelajda ("Ptasznik z Tyrolu"), Wieczorkowa ("Wodewil warszawski"), Junona ("Orfeusz w piekle"), Kunda ("Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale"). W 1949 na scenie T. Miejskiego obchodziła jubileusz trzydziestopięciolecia pracy artystycznej. Po zamknięciu T. Muzycznego, od 1953 grała sporadycznie w T. Miejskim, w 1956-61 współpracowała z Estradą lub., była w zespole T. Objazdowego PPiE. W 1960-62 występowała gościnnie w lub. Operetce w roli Księżny Anhildy ("Księżniczka czardasza") oraz Pani Old Town ("Panna Wodna"): były to jej ostatnie role. W 1954 rozpoczęto przygotowania do zorganizowania jubileuszu pięćdziesięciolecia pracy artyst. Ł., ale uroczystość nie odbyła się.
We wspomnieniu pośmiertnym w prasie lub. napisano o niej: "Była aktorką właściwie niezastąpioną w charakterystyczno-komicznym emploi. Nikt po niej nie potrafił wydobyć tyle ciepłego, serdecznego humoru, tyle pogodnej, pozbawionej żółci wesołości i sympatycznego dowcipu z postaci różnych podstarzałych dziwaczek, pretensjonalnych, naiwnych starych panien lub energicznych herod bab. Potrafiła wypełnić żywą komediową treścią najbardziej nawet zużyte stereotypy scenicznych figur z tradycyjnych librett operetkowych" (W. Korneluk).
Bibl.: Almanach: 1966/67; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 154; Filler: Operetka; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Krasiński: Teatr Jaracza; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Operetka w Lublinie 1947-68 (il.); Sempoliński: Wielcy artyści; Wilski: Szkolnictwo; Prz. Teatr, i Kinematogr. 1922 nr A-M, 46; Przew. Widowiskowy 1929 nr 1; Sztandar Ludu 1964 nr 75 (il.); 1967 nr 30 (W. Korneluk; il.); Teatr 1967 nr 13; Życie Warsz. 1967 nr 25; Afisze i programy (m.in. "Targ na dziewczęta", T. Muzyczny Lublin sez. 1948/49; il.), IS PAN; Akta (tu fot.), ZASP; Gawlik: T. Letni w Łodzi; Straus: Repertuar 1915-16.
Ikon.: Fot. - ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994